کشش چیست و چه انواعی دارد؟

همه شما احتمالا با عرضه و تقاضا آشنا هستید یا دست کم بارها اسم آنها را شنیده‌اید. با این حال، شاید تعجب کنید که چرا اگر قیمت کالایی مانند سیب‌زمینی بالا برود، تقاضای آن چندان تغییری نمی‌کند. مواردی از این قبیل به کشش ارتباط دارد. معمولاً منظور از کشش این است که با تغییر قیمت یک کالا تقاضا برای آن چقدر فرق می‌کند. البته کشش انواع دیگری هم دارد. در ادامه به بررسی مفهوم کشش در اقتصاد می‌پردازیم و انواع آن را نیز توضیح می‌دهیم.

انواع کشش کدامند؟

کشش انواع مختلفی دارد که در ادامه به بررسی مهمترین موارد آن می‌پردازیم. این دسته‌های مختلف عبارتند از کشش قیمتی تقاضا، کشش درآمدی، کشش متقاطع و کشش قیمتی عرضه.

کشش قیمتی تقاضا

مقدار تقاضای یک کالا یا خدمات به عوامل متعددی مانند قیمت، درآمد و ترجیحات مصرف کننده بستگی دارد. با این حال مهمترین مساله اثرگذار روی تقاضا قیمت یک کالا محسوب می‌شود. هرگاه تغییری در قیمت ایجاد شود، میزان تقاضای یک کالای عادی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. بر این اساس کالاها دسته‌بندی مختلفی دارند. اگر قیمت کالا یک درصد بالا برود و تقاضا برای آن کمتر شود، آن کالا عادی است. این در حالی است که اگر با افزایش قیمت آن کالا تقاضا برای آن تغییر چندانی نکند، این کالا ضروری محسوب می‌شود. از جمله کالاهای عادی می‌توان به کتاب و از جمله کالاهای ضروری می‌توان به نان اشاره کرد. اگر کالا خیلی ضروری باشد (مانند داروهای موردنیاز برای یک بیمار)، کشش قیمتی آن کالا صفر است یعنی عملا بالا رفتن قیمت روی مصرف تاثیر نمی‌گذارد و افراد از مصرف سایر کالاهای خود کم می‌کنند تا آن کالا را خریداری کنند.

کشش درآمدی

کشش درآمدی تقاضا به تغییر مقدار تقاضا برای یک کالای معین نسبت به تغییر در درآمد واقعی مصرف کننده‌ای که این کالا را خریداری می‌کند، اشاره می‌کند. البته این در شرایطی است که سایر عوامل تاثیر‌گذار در مقدار تقاضا ثابت بمانند. به زبان ساده کشش درآمدی به ما می‌گوید در صورت افزایش یک درصد درآمد، تقاضای آن کالا چه تفاوتی می‌کند. با کشش درآمدی تقاضا، می‌توانید تشخیص دهید که کالای مورد نظر، یک کالای ضروری است یا یک کالای لوکس. کالای لوکس کالایی است که کشش درآمدی آن بزرگتر از یک است. کشش درآمدی کالای ضروری بین صفر و یک است و در نهایت کشش درآمدی کالای پست کوچکتر از صفر است و با افزایش درآمد تقاضا برای آن کاهش پیدا می‌کند.

کشش متقاطع

کشش متقاطع تقاضا یک مفهوم اقتصادی است که میزان حساسیت تقاضای یک کالا را نسبت به افزایش قیمت کالای دیگر در نظر می‌گیرد و اندازه‌گیری می‌کند. این اندازه‌گیری که کشش تقاضای متقاطع نامیده می‌شود، با گرفتن درصد تغییر مقدار تقاضای یک کالا و تقسیم آن بر درصد تغییر قیمت کالای دیگر محاسبه می‌شود.

کشش قیمتی عرضه

کشش قیمتی عرضه، میزان حساسیت عرضه یک کالا یا خدمات را پس از تغییر در قیمت آن اندازه‌گیری می‌کند. بر اساس نظریه‌های اقتصادی، عرضه یک کالای عادی با افزایش قیمت آن بالا می‌رود. برعکس، عرضه کالا با کاهش قیمت آن کاهش می‌یابد.

عوامل تاثیرگذار روی کشش

چند عامل هستند که روی کشش تاثیر می‌گذارند. این موارد را در ادامه توضیح می‌دهیم.

تاثیر کالای جایگزین بر کشش

به طور کلی، هر چه جایگزین‌های یک کالا بیشتر باشد، با یک واحد بالا رفتن قیمت، تقاضا برای آن کالا کمتر می‌شود. از سوی دیگر، اگر کالایی جانشین نداشته باشد، تغییر قیمت آن می‌تواند اثر زیادی روی تقاضا نداشته باشد. به عنوان مثال، اگر قیمت یک فنجان قهوه 0.25 دلار افزایش یابد، مصرف کنندگان ممکن است نوشیدنی صبحگاهی خود را با یک فنجان چای جایگزین کنند. این بدان معنی است که قهوه یک کالای با کشش است زیرا افزایش اندک قیمت باعث کاهش شدید تقاضا می‌شود و مصرف کنندگان شروع به خرید چای بیشتر به جای قهوه می‌کنند. با این حال، اگر قیمت خود کافئین افزایش یابد، احتمالاً شاهد تغییر کمی در مصرف قهوه یا چای خواهیم بود زیرا ممکن است جایگزین‌های خوبی برای کافئین وجود نداشته باشند. اکثر مردم، در این مورد، ممکن است به میل خود فنجان صبحگاهی کافئین خود را صرف نظر از قیمت آن، ترک نکنند. بنابراین، ما می‌گوییم که کافئین یک محصول کم کشش است.

ضرورت

اگر چیزی برای بقا یا آسایش موردنیاز باشد، مردم همچنان بهای بیشتری را برای آن پرداخت خواهند کرد. به عنوان مثال، افراد جامعه حاضرند برای سلامت خود پول زیادی خرج کنند و با افزایش قیمت نیز مجبور به چنین کاری هستند.

جمع‌بندی

در این مطلب با کشش و انواع آن آشنا شدیم و ملاحظه کردیم چطور قیمت، تقاضا و درآمد با هم ارتباط پیدا می‌کنند. آشنایی با مفهوم کشش می‌تواند در پس‌انداز و سرمایه گذاری ما مفید باشد.