رکود تورمی چه زمانی اتفاق می افتد و چطور در این شرایط سود کنیم؟

بسیاری از ما عبارت رکود تورمی را در رسانه‌ها یا از اطرافیانمان شنیده‌ایم. رکود تورمی از ترکیب دو واژه تشکیل شده است؛ رکود و تورم. در واقع در این وضعیت اقتصادی هر دو مشکل همزمان اتفاق می‌افتد.

رکود تورمی چیست؟

رکود تورمی به شرایطی گفته می‌شود که تورم در سطح بالایی قرار دارد و همگام با تورم، رکود نیز دامن‌گیر جامعه شده است. رکود تورمی یکی از سخت‌ترین چالش‌هایی است که یک کشور با آن دست و پنجه نرم می‌کند. در چنین دورانی اگر به کنترل تورم پرداخته شود، نرخ بیکاری بالا می‌رود و اگر کاهش نرخ بیکاری در دستور کار قرار گیرد، تورم بالا می‌رود.

همه ما با تورم آشنا هستیم اما تعریف رکود کمی غریب‌تر است. تورم افزایش سطح عمومی قیمت کالاها و خدمات است اما رکود به معنای منفی شدن رشد اقتصادی در دو دوره سه‌ماهه متوالی در یک کشور است.

رکود تورمی به زبان ساده

ممکن است تعریف‌هایی که برای رکود تورمی ارائه می‌شود، مقداری تخصصی باشد و نتواند به خوبی افراد را با مفهوم رکود تورمی آشنا کند. به سادگی می‌توان گفت، زمانی که قیمت کالاها و خدمات در حال افزایش است اما اقتصاد کشور و تولیدات آن نیز عقب‌نشینی کند، رکود اقتصادی اتفاق افتاده است. در این حالت، قیمت‌ کالاها و خدمات رو به افزایش است اما تولید و فعالیت اقتصادی کمتر از قبل شده است.

چرا رکود اقتصادی اتفاق می‌افتد؟

رکود اقتصادی هم مانند هر پدیده دیگری، ریشه در برخی عوامل دارد. این عوامل ممکن است بین‌المللی یا داخلی باشد. در ادامه به برخی از این عوامل اشاره می‌کنیم.

چه عواملی باعث رکود تورمی می‌شود؟

در اینجا به چند مورد از عواملی که باعث رکود تورمی می‌شوند، اشاره می‌کنیم. از جمله عوامل به وجود آمدن رکود تورمی، حجم نقدینگی، تراز پرداخت‌ها، درآمدهای نفتی، سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد و کسری بودجه دولت هستند.

حجم نقدینگی

حجم نقدینگی رابطه مستقیمی با تورم دارد. علاوه بر این، حجم بالای نقدینگی و فراتر رفتن آن از یک محدوده، می‌تواند باعث تورم شدید شود و تقاضای برخی محصولات را از بین ببرد یا به شدت کاهش دهد. این کاهش تقاضا هم به نوبه خود انگیزه تولید را کم می‌کند.

تراز پرداخت‌ها

تراز پرداخت‌ها نشان دهنده وضعیت مبادلات و بدهکاری یا بستانکاری یک کشور با کشورهای دیگر است. وقتی تراز پرداخت‌ها منفی باشد، می‌تواند رکود تورمی را تشدید کند.

کسری بودجه دولت

اگر دولت‌ها نقش گسترده‌ای در اقتصاد داشته باشند، کسری بودجه دولت می‎‌تواند باعث افت عرضه در کشور شود و به شرایط رکود تورمی دامن بزند.

درآمدهای نفتی

در کشورهای صادرکننده نفت، فروش نفت خام و فرآورده‌های مربوط به آن، بخش مهمی از درآمدهای دولت را تشکیل می‌دهند. به همین دلیل، هر عاملی که منجر به افت درآمدهای نفتی یا افزایش آن شود، می‌تواند روی وضعیت رکود تورمی هم تاثیر بگذارد. افت درآمدهای نفتی که ناشی از کاهش قیمت نفت یا دشواری صادرات نفتی در اثر تحریم‌هاست، می‌تواند روی تشدید رکود تورمی اثر بگذارد.

سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد

یکی از رازهایی که باعث می‌شود تا رکود به شکل قابل توجهی به چشم بیاید، سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد یک کشور است. به عنوان مثال، نیکسون که از یکی از رئیس‌جمهورهای ایالات متحده به حساب می‌آید، با وضع قوانینی در مورد قیمت تعرفه واردات تلاش کرد تا قیمت‌ها را ثبات دهد. اما آن‌چه که اتفاق افتاد بر خلاف انتظار بود. رکود، نتیجه سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد شد.

تاثیر رکود تورمی بر اقتصاد

ممکن است این سوال برای افراد به وجود بیاید که رکود تورمی چه تاثیری بر اقتصاد دارد؟ در پاسخ می‌توان گفت که در رکود اقتصادی همراه با افزایش سطح قیمت‌ها، تولید خدمات و محصولات کاهش می‌یابد و این حالت باعث می‌شود تا خروج از این وضعیت دشوار باشد. در واقع، در شرایط رکود تورمی، رکود باعث افزایش تورم می‌شود و تورم به رکود دامن می‌زند. سیاهچاله‌ای از شرایط اقتصادی که هم عرضه‌کننده و هم متقاضی را در شرایط نامناسبی قرار می‌دهد.

رکود تورمی در اقتصاد کلان

رکود تورمی از مفاهیم مهم اقتصاد کلان به حساب می‌آید، چرا که حوزه اقتصاد کلان به مسایلی مانند تورم، بیکاری و مواردی که روی کل کشور تاثیر می‌گذارند، می‌پردازد. معضلاتی که رکود تورمی دارد نیز آن را به پدیده‌ای در اقتصاد کلان تبدیل کرده است.

تفاوت تورم و رکود تورمی

تفاوت اصلی تورم و رکود تورمی در تورم است. وقتی کشوری دچار رکود اقتصادی شده باشد، تقاضای خرید کالاها و خدمات در آن کاهش یافته‌اند. این در حالی است که میزان افزایش قیمت‌ها در چنین حالتی محدود یا حتی کاهشی است. از سوی دیگر، در شرایط رکود تورمی، در حالی که اقتصاد و میزان تولید کالاها و خدمات بی رونق است، شاهد رشد قیمت‌ها و افزایش تورم هستیم.

علائم رکود تورمی

بسیاری از اقتصاددانان و کارشناسان این حوزه، علائم اصلی به وجود آمدن رکود تورمی را سیاست‌های پولی و مالی ناکارآمد می‌دانند. این سیاست‌ها، زمانی که با نرخ بهره و الگوهای مصرف و پس‌انداز و سرمایه گذاری همخوانی ندارند، می‌توانند تبدیل به رکود تورمی شوند.

رکود تورمی در اقتصاد ایران

رکود تورمی در اقتصاد ایران نیز مشاهده شده است. کسری بودجه‌های مداوم، بی‌انضباطی‌های مالی و شوک‌های ارزی از مهم‌ترین عواملی هستند که در شکل‌گیری و تشدید رکود تورمی در اقتصاد ایران نقش داشته‌اند. در ادامه به چند علت مهم رکود تورمی در اقتصاد ایران اشاره می‌کنیم.

علل رکود تورمی در اقتصاد ایران

همان دلایلی که در مورد عوامل رکود تورمی اشاره کردیم، در مورد علت‌های رکود تورمی در اقتصاد ایران نیز صادق هستند. افت درآمدهای نفتی که باعث کسری بودجه می‌شود و مخارج دولتی را کاهش می‌دهد، یکی از عوامل تاثیرگذار بر رکودتورمی بوده است. تحریم‌ها را نیز باید به این موضوع اضافه کرد چرا که هم عرضه‌کنندگان را تحت فشار تولید قرار داده و هم قیمت تمام شده محصولات آنها را بالا برده است. علاوه بر این، به دلایل پیش آمده، حجم نقدینگی در سال‌های اخیر بالا رفته که خود روی بروز رکود تورمی موثر بوده است.

در رکود تورمی چه باید کرد؟

رکود تورمی پدیده‌ای مربوط به اقتصاد کلان است. به همین دلیل هم افراد عادی نمی‌توانند کار اثرگذاری در خصوص مقابله با آن انجام دهند. تنها راهی که برای افراد عادی باقی می‌ماند، این است که سواد مالی خود را افزایش دهند و با شناخت گزینه‌های مختلف سرمایه گذاری، در شرایط مناسب اقدام به سرمایه گذاری اصولی و مطمئن کنند. بهترین کار در زمان رکود تورمی همین افزایش سواد مالی و سرمایه گذاری و اقدام در این زمینه است.

سرمایه گذاری در شرایط رکود تورمی

همان طور که اشاره کردیم، سرمایه گذاری در شرایط رکود تورمی یکی از بهترین کارهایی است که می‌توان در شرایط فوق انجام داد. در این وضعیت به دلیل این که تورم وجود دارد، قیمت دارایی‌ها افزایش می‌یابد، در حالی که قدرت خرید مردم نزولی است. علاوه بر این، تولید کالاها و خدمات هم راکد است. این موارد دست به دست هم می‎دهند تا با سرمایه گذاری در این وضعیت، افراد بتوانند سرمایه خود را در طول زمان افزایش دهند.

بهترین سرمایه گذاری در شرایط رکود تورمی

یکی از بهترین سرمایه گذاری‌ها در شرایط رکود تورمی، طلا و گزینه‌هایی مانند صندوق طلای کیان هستند. این موضوع به آن دلیل است که به دلیل تورم، قیمت دارایی‌ها رشد می‌کند و احتمالا بازدهی بانک در چنین شرایطی خیلی خوب نباشد. اما همزمان به دلیل رکود، ممکن است سودآوری برخی از شرکت‌های بورسی چندان قابل توجیه نباشد. البته برخی شرکت‌های دیگر هم ممکن است در این شرایط رشد کنند. به همین دلیل اگر قصد سرمایه گذاری در بورس را در شرایط رکود تورمی دارید و وقت یا دانش زیادی در مورد این بازار ندارید، بهتر است از صندوق‌های سهامی مانند آهنگ سهام کیان استفاده کنید.

راه‌های مقابله با رکود تورمی

بهترین راه‌ مقابله با رکود تورمی از سوی سیاست‌گذاران، به ویژه در ایران، این است که دستگاه‌های دولتی از انضباط مالی پیروی کنند و حجم نقدینگی نیز بی‌رویه بالا نرود. علاوه بر این سیاست‌هایی که به بهبود عرضه کمک می‌کند، قابلیت آن را دارد که به به مقابله با رکود تورمی کمک کنند. این در حالی است که در سطح فردی، افراد باید سرمایه گذاری درست و اصولی را یاد بگیرند.

رکود تورمی و بیکاری

کاهش تولید ناخالص داخلی و افزایش تورم که به معنای بالا رفتن قیمت‌ها است، به طور مستقیم بر تصمیم صنایع برای جذب نیرو تاثیر می‌گذارد. تحت تأثیر رکود تورمی، فعالیت صنایع با مشکل روبرو می‌شود و همین موضوع می‌تواند نرخ بیکاری را افزایش دهد.

خروج از رکود تورمی

راه‌های خروج از رکود تورمی، همان مواردی است که در خصوص راه‌های مقابله با رکود تورمی ذکر شد. این راه‌ها باید از سوی سیاست‌گذاران در پیش گرفته شوند تا کشور بر رکودتورمی غلبه کند.

سیاست‌های اقتصادی دولت برای خروج غیرتورمی از رکود

سیاست‌های اصلاح مالیاتی و توسعه صادرات غیرنفتی و سیاست‌های مدیریت اقتصادی از راهکارهایی است که دولت‌ها برای خروج غیرتورمی از رکود در پیش می‌گیرند.

آیا می‌شود در رکود تورمی سود کرد؟

برای بسیاری از افراد این سوال مطرح می‌شود که آیا می‌توان در رکود تورمی سود کرد؟ پاسخ این موضوع مثبت است. برای دستیابی به سود در این دوره، می‌توان از صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی یا طلا استفاده کرد یا از متخصص و مشاور سرمایه گذاری کمک گرفت. انتخاب بازارهای دارایی درست می‌تواند در دوران رکود تورمی هم سرمایه ما را با سود همراه کند.