اجاره یا خرید مسکن؟ کدام گزینه مناسب تر است؟

اگر چنین سوالی را در جمعی مطرح کنید با پاسخ‌های بسیار متفاوتی روبرو می‌شوید که هر کدام برآمده از تجربیات و شواهدی است که افراد حاضر در جمع داشته‌اند. اجاره یا خرید مسکن؟ کدام بهتر است؟ این سوال می‌تواند ساعت‌ها وقت‌مان را برای شنیدن نظرات متفاوت پر کند. اگر نظر بزرگ‌ترها را بشنویم، خرید مسکن را تایید می‌کنند و اگر آدمی که اهل به کار گرفتن پولش است در جمع حضور داشته باشد، می‌گوید که نباید پول را با خرید مسکن به حالت ثابت نگه داشت و باید آن را در گردش کار یا سرمایه گذاری قرار داد. بنابراین این هدف و نوع شخصیت ما است که مشخص می‌کند اجاره برای‌مان بهتر است یا خرید مسکن. به طور کلی می‌توان هم به خرید مسکن فکر کرد و هم به اجاره کردن. هر کدام از این دو راه ویژگی‌ها و مزایا و معایبی دارند که در ادامه به بررسی‌شان خواهیم پرداخت.

راهنمای مطالعه؛ در ادامه بعد از برشماری هر مزیت از زاویه دیگری که عیب باشد هم نگاه خواهیم کرد. مزایا را با علامت (+) و معایب را با (-) نشان می‌دهیم.

خرید مسکن و مزایا و معایب آن

برای چند دقیقه به کلمه «مسکن» فکر کنیم. چه کلماتی به ذهن می‌رسد؟ ماندگاری، سرمایه گذاری ثابت، صاحب‌خانه شدن و برای عده‌ای هم یادآور هزینه‌های بازسازی و نقدشوندگی کم به ویژه در زمان رکود است. این که چه نکاتی با فکر کردن به خرید مسکن با اولویت به ذهن‌مان می‌رسد به طور کامل به هدف‌مان بستگی دارد. اما برای این که بتوانیم در پاسخ به این سوال که در میان اجاره یا خرید مسکن کدام یک گزینه بهتری است با خودمان کنار بیاییم اول از همه مزایا و معایب مسکن را برمی‌شماریم.

سرمایه گذاری ثابت ( + )

از اصلی‌ترین دلایلی که طرفداران خرید مسکن در پاسخ به انتخاب اجاره یا خرید مسکن، خانه‌دار شدن را پیشنهاد می‌دهند این است که معتقدند با این کار به حفظ ارزش پول‌مان اهمیت داده‌ایم یا به اصطلاح قدیمی‌ها پول‌مان را خراب نکرده‌ایم. در برابر اتفاق ناگوار تورم که همیشه دامن‌گیر جامعه ما است، باید گفت که این ادعا پر بیراه نیست. اگر با دیدگاه مصرفی – یعنی خودمان بخواهیم از خانه استفاده کنیم- به خرید مسکن نگاه کنیم باید گفت که حداقل سودمندی خرید خانه این است که از تورم که پول پیش خانه را تنزل می‌دهد و همچنین از افزایش اجاره خانه خلاص شده‌ایم.

روی دیگر سکه سرمایه گذاری در مسکن ( - )

اما اگر دیدگاه‌مان سرمایه گذاری بلندمدت است، جدا از این که می‌توان از افزایش قیمت خانه بهره‌مند شد، ایراداتی به این خرید وارد است. اول از همه این که خانه هم مانند دیگر کالاها دچار فرسودگی می‌شود و اگر 10 سال از عمرش بگذرد کم کم باید منتظر سرشکن شدن قیمت هر متراژش در زمان فروش‌اش باشیم. گرچه تعمیرات داخلی خانه هم در زمانی که بخواهیم از آن مصرف شخصی کنیم باز به دوش خودمان است.

عامل مثبت روانی (پیشوند صاحبخانه شدن) ( + )

میلیاردها تومان وجه نقد هم که در حساب داشته باشیم باز هم نظر جمع این است که «چه فایده. پس کی می‌خواهید خانه‌دار شوید؟». یکی از دلایلی که ما تمام توان و عمرمان را می‌گذاریم تا خانه‌ای بخریم به خاطر آن حس خوبی است که پیشوند صاحبخانه شدن به نام‌مان می‌چسبد. عادلانه هم که قضاوت کنیم دارا بودن حس خوبی دارد. حس ثبات و به اصطلاح عامیانه جای پای محکم و پشتوانه‌ای برای خانواده در زمانی که ترک دنیا کرده‌ایم.

سکون و مشکلات ناشی از آن ( - )

از آن‌جایی که خرید مسکن صاحبخانه شدن را برای‌مان به همراه دارد باعث می‌شود تا مسئولیت هر مشکلی که متوجه مسکن‌مان می‌شود، خواه یا ناخواه، به عهده خودمان باشد. گاهی اوقات شرایط محله زندگی‌مان بر ارزش مسکن ما هم تاثیر مستقیم می‌گذارد. طرح‌های عمرانی مانند ساخت اتوبان و ایجاد سر و صدا، بالا رفتن سطح جرم و جنایت و کاستی‌هایی که در خدمات شهری شامل حال خانه‌مان می‌شود می‌تواند در ارزش و مهم‌تر از آن بر سطح کیفی زندگی‌مان تاثیر بسیار زیادی داشته باشد. این مشکلات تا جایی پیش رفته است که گاهی صاحبخانه در پاسخ به سوال اجاره یا خرید مسکن؟ گزینه اول را مناسب دیده است.

اجاره مسکن و مزایا و معایب آن

همان‌طور که به برشماری مزایا و معایب خرید مسکن پرداختیم بهتر است کفه هر دو طرف ترازو را برابر کنیم و این بار به برشماری مزایا و معایب اجاره کردن مسکن در پاسخ به سوال اجاره یا خرید مسکن؟ بپردازیم. بی شک به همان میزان که طرفداران خرید مسکن دلایل خود را دارند، کسانی که اجاره کردن را انتخاب می‌کنند هم از تجربیات خود مزایا و معایبی به دست آورده‌اند.

اجاره، فارغ از هزینه‌های خانه ( + )

از خرابی داخل ساختمان تا تعمیر زیرساخت‌هایی مانند لوله کشی و سیستم برق رسانی خانه همه‌گی به عهده مالک خانه است؛ بنابراین کسی که خانه‌ای را اجاره می‌کند به جز هزینه اجاره و پیش و شارژ ساختمان که شامل بخش خدماتی و نظافت می‎‌شود از خرج‌های زیرساختی که نام بردیم فارغ است.

اجاره و پول پیش ( - )

یکی از معروف‎‌ترین جملاتی که در مورد اجاره نشینی آدم را به فکر فرو می‌برد جمله «آدم یک متر خونه داشته باشه، مال خودش باشه!» به همان زبان معمول است. زمانی که دلیل گفتن چنین جمله‌ای را از شخص می‌پرسیم در پاسخ از افزایش اجاره بها می‌گوید و از میزان غیرقابل تحمل پول پیش شکایت می‌کند. قراردادی که میان مالک و مستاجر بسته می‌شود به طور معمول یک ساله است و گفتنی است که یک سال هم زمان کمی برای سکونت به حساب می‌آید. از نصب پرده‌ها در خانه تا دوباره چیدن اسباب در هر سال گرفته و چانه زدن بر سر پول پیش و تمدید قرارداد از جمله مشکلات اجاره است که شاید در نگاه اول و بدون داشتن تجربه قبلی به چشم نیاید.

دیدگاه متنوع سازی در سرمایه گذاری ( + )

بی شک در همسایگی‌مان دیده‌ایم کسانی را که از لحاظ مالی توان خرید خانه دارند اما اجاره نشینی را انتخاب کرده‌اند. این دست افراد معتقدند کسی برنده است که سرمایه‌اش را پخش کند. به این معنی که تنوع در سرمایه گذاری داشته باشد و وجوه نقد را در بازارهای متنوعی که البته به آن‌ها اشراف دارد قرار دهد. گفتنی است که در زمانی که اوضاع اقتصادی خوب است و خبری از تورم کمرشکن نیست می‌توان از بازارهای موازی که قدرتی معادل رشد مسکن و حتی بالاتر دارند، بهره‌مند شد و سرمایه را در آن‌ها به گردش درآورد و بازدهی مناسبی را هم به دست آورد. مسکن در چنین شرایطی برای سرمایه‌گذاری گزینه خوبی نیست اما برای مصرف یعنی این که خود فرد آن را خریداری کند چندان گزینه بدی نیست.

اجاره نشینی در زمان نامناسب ( - )

اما زمانی که اوضاع اقتصادی خوب نیست و قیمت‌ها هر روز در حال بالا رفتن هستند و دچار نوسانات هستیم، یا دلار رشد چشمگیری می‌کند، مسکن می‌تواند به ما سود خوبی برساند. در چنین مواردی، در چنین موقعیتی خرید مسکن می‌تواند پاسخ بهتری به آینده مالی‌مان بدهد، چه هدفمان سرمایه‌گذاری باشد و چه مصرفی. می‌بینیم که پاسخ به سوال اجاره یا خرید مسکن می‌تواند بنا بر موقعیت متفاوت شود.

آدم‌ها با هم فرق دارند!

اگر بخواهیم یک نکته مشترک میان تمام مزایا و معایب گفته شده در اجاره یا خرید مسکن پیدا کنیم آن نکته تصمیم گیری بر اساس موقعیت و روحیه فردی است. گاهی این جمله بدیهی را فراموش می‌کنیم که آدم‌ها با هم فرق دارند و به دنبال آن تصمیمات و خواسته‌های‌شان هم از یکدیگر متفاوت است. این که مالکیت را انتخاب می‌کنیم یا اجاره‌نشینی را، به سبک زندگی‌ و اهداف مالی‌مان مرتبط است و انتخابی شخصی به حساب می‌آید. عده‌ای عادت به زندگی در مناطقی خاص از شهر دارند و اگر نتوانند مسکن در آن نقاط بخرند، اجاره کردن را انتخاب می‌کنند و عده دیگر بی تفاوت به منطقه و امکانات، تلاش برای مالکیت دارند. با تمام مزایا و معایب و ویژگی‌ها تصمیم با ما است که کدام نوع را انتخاب می‌کنیم. اجاره یا خرید مسکن؟