انواع وام مسکن چیست و چه شرایطی دارند؟

خانه‌دار شدن یکی از بزرگترین دغدغه‌های مالی خانوارهای ایران در حال حاضر است. البته با توجه به قیمت مسکن در شرایط اقتصادی ایران می‌توان گفت خرید یک سرپناه آنچنان در دسترس نیست. زیرا تورم بالا و رشد شدید قیمت مسکن در سال‌های گذشته و کاهش قدرت خرید مردم، عملا خانوارهای متوسط و ضعیف جامعه را از خانه دار شدن بازمی‌دارد.

با این حال شرایطی وجود دارد خانوارها شاید بتوانند از طریق آن یک واحد مسکونی را تحت مالکیت خود درآورند. برای این کار می‌توان به وام‌های مسکن و بورس مسکن اشاره کرد. وام‌های مسکن انواع مختلفی دارند و شامل وام مسکن روستای، شهری و مجرد‌ها می‌شوند. حتی وام مخصوص فرزند آوری نیز وجود دارد.

در این مقاله می‌خواهیم در مورد انواع وام‌های مسکن صحبت کنیم. در ادامه به این که انواع وام مسکن چیست و چه شرایطی دارد، می‌پردازیم.

وام خرید مسکن در تهران

تهران تنها شهری است که در ایران جزو نهضت ملی مسکن نیست. اما دولت شرایطی را فراهم کرده است که ساکنین پایتخت به نحو دیگری از تسهیلات مسکن بهره‌مند شوند. نهضت ملی مسکن یک پروژه دولتی است اما با توجه به شرایط خاص شهر تهران دولت تصمیم گرفته که پروژه دولتی را به خود مالکی تغییر دهد.

این طرح برای شهر تهران به این صورت است که دولت تا سقف 600 میلیون تومان به افرادی که قصد ساخت و ساز در شهر تهران را دارند پرداخت می‌کند و سپس سازنده ملک می‌تواند این واحدهای ساخته شده را به افراد واجد شرایط بفروشد.

در غیر این صورت یعنی اگر سازنده چنین کاری نکند، خود دولت این چنین افرادی را به سازنده ملک معرفی می‌کند. البته وام نوسازی برخی بافت‌های فرسوده به خصوص در شهرهای مذهبی نیز تا سقف 600 میلیون تومان اعلام شده است.

وام 550 میلیون تومانی مسکن

سقف مبلغ وام خرید مسکن در تاریخ 17 اردیبهشت سال 1402 با مصوبه شورای پول و اعتبار به 550 میلیون تومان رسیده است. این در حالی است که قبل از این مصوبه سقف وام خرید مسکن در شهرهای مختلف متفاوت بود و در شهر تهران سقف وام خرید مسکن 450 میلیون تومان، در کلانشهرها 400 میلیون تومان و در مراکز استان‌ها و شهرهای بزرگ 350 میلیون تومان بود.

همچنین سقف وام پرداختی برای خرید مسکن در شهرهای با جمعیت پایین تر از 200 هزار نفر 300 میلیون تومان تعیین شده بود. اما از تاریخ 17 اردیبهشت 1402 سقف وام پرداختی برای تمامی نقاط شهری کشور یکسان سازی شده و به 550 میلیون تومان رسیده است. این مصوبه برای حمایت از خانه‌دار شدن خانوارهای کشور صورت گرفته است. اما با توجه به سقف مبلغ وامی که تعیین شده است، طبق نظر کارشناسان مسکن خانه‌دار شدن همچنان بسیار دشوار است.

شرایط بازپرداخت وام 550 میلیون تومانی مسکن

شایان ذکر است مدت زمان بازپرداخت وام 550 میلیون تومانی خرید مسکن طبق مصوبه شورای پول و اعتبار 20 ساله است. بازپرداخت این وام بصورت پلکانی تعیین شده است و میزان مبلغ پرداختی در ماه اول بازپرداخت با ماه دوازدهم سال بیستم بسیار متفاوت است.

به این صورت که اگر فردی سقف مبلغ وام یعنی 550 میلیون تومان را دریافت کرده باشد، ماه اول بازپرداخت، وام‌گیرنده باید 9.5 میلیون تومان بابت قسط اول پرداخت کند و در ماه آخر سال بیستم دوره باز پرداخت وام گیرنده باید 16.6 میلیون تومان بابت قسط آخر وام پرداخت کند.

وام مسکن از طریق اوراق تسه

تازه‌ترین خبری که در خصوص دریافت وام مسکن به گوش می‌رسد، این است که قرار شده این وام دو برابر شود. دریافت وام مسکن با خرید اوراق تسهیلات بانک مسکن نیز امکان‌پذیر است. این وام بسته به اینکه وام گیرنده در کجا زندگی می‌کند، متفاوت است.

مقدار این وام برای زوجین ساکن تهران 800 میلیون تومان است و برای زوج هایی که در شهرهای بالای 200 هزار نفر و مراکز استان‌ها ساکن هستند، 640 میلیون تومان است. در سایر مناطق شهری کشور مبلغ این وام برای زوجین به 480 میلیون تومان می‌رسد. درصد سودی که بانک مسکن برای این نوع وام در نظر گرفته، سالانه 17 درصد است. البته زوج‌های متاهل در تهران علاوه بر وام 800 میلیون تومانی می‌توانند وام 160 میلیون تومانی جعاله (تعمیرات مسکن) نیز دریافت کنند.

این وام برای افراد مجرد ساکن تهران نیز وجود دارد. هر فرد مجرد بالای 18 سال می‌تواند با توجه به شرایط دریافت وام، 400 میلیون تومان برای خرید منزل مسکونی و 160 میلیون تومان برای تعمیرات مسکن از بانک مسکن وام دریافت کند. برای گرفتن این وام‌ها ابتدا زوج‌ها و افراد مجرد باید برگه تسهیلات مسکن را از بورس خریداری نمایند.

این اوراق بهادار با نام اوراق تسه وجود دارند. با توجه به اینکه هر برگه از اوراق تسه در تاریخ 31 خرداد 1402 تقریبا 85 هزار و 133 تومان قیمت دارد، هر زوج متاهل برای دریافت وام خرید مسکن 800 میلیون تومانی باید 1600 برگه به قیمت حدودا 136 میلیون و 193 هزار تومان هزینه کنند.

اگر هم وام 160 میلیونی جعاله را هم دریافت کنند و بخواهند وامشان در مجموع 960 میلیون تومان شود، باید 320 برگه اضافه به قیمت تقریبا 27 میلیون و 237 هزار تومان به مبلغ قبل اضافه کنند. در واقع، برای دریافت وام 960 میلیون تومانی متاهلان باید مجموعا حدود 163 میلیون و 432 هزار تومان پرداخت کنند.

هر فرد مجرد نیز برای دریافت هر دو وام خرید مسکن و تعمیرات مسکن می‌تواند حداکثر 560 میلیون تومان یعنی 400 میلیون تومان وام و 160 میلیون تومان جعاله بگیرد که هزینه آن تقریبا 95 میلیون و 335 هزار تومان با قیمت امروز است.

اما یک نکته مهم در این بین وجود دارد. دو برابر شدن وام مسکن به معنای آن است که تقاضا برای این وام بیشتر می‌شود و به همین دلیل نیز در آخرین روز خرداد ماه و یک روز پس از اعلام این خبر، اوراق تسهیلات مسکن 1402 با صف خرید روبرو شده است و مشخص نیست قیمت این اوراق دقیقا تا کجا بالا برود.

برخی امیدوارند این اوراق تسهیلات بتواند مسکن را با خریدار روبرو کرده و از رکود روزهای اخیر خارج کند. این نکته هم قابل توجه است که اگر متاهلان همین امروز و با قیمت پایانی خرداد 1402 وام 960 میلیونی را دریافت کنند، خالص وام دریافتی آنها حدود 800 میلیون تومان خواهد بود. خالص وام دریافتی مجردها هم با قیمت 31 خرداد 1402 حدود 465 میلیون تومان می‌شود.

وام مسکن حمایت از جوانی جمعیت

طبق قانون، پدر و مادرهایی که فرزند سوم یا بیشتر خود را به دنیا بیاورند مشمول این نوع وام می‌شوند. البته باید نرخ باروری محل تولد پدر یا فرزند کمتر از 2.5 نباشد و تاریخ تولد فرزند سوم یا بیشتر از 24 آبان 1400 به بعد باشد. بر اساس این طرح، دولت موظف است طبق طرح‌های هادی روستایی یا طرح‌های جامع شهری مصوب، در شهرهای کمتر از 500 هزار نفر زمین یا واحد مسکونی با حداکثر متراژ 200 متر در اختیار خانواده‌ها قرار دهد.

اما برای ساکنان شهرهای بالای 500 هزار نفر جمعیت، زمین یا واحد مسکونی با شرایط مقرر در آیین نامه بسته به اعلام ظرفیت توسط دولت مبنی بر وجود زمین یا واحد مسکونی در شهرک‌های اطراف یا شهرهای جدید یا شهرهای مجاور یا زادگاه پدر و مادر مشروط به اینکه بالاتر از 500 هزار نفر نباشد، به انتخاب پدر و در صورت فوت پدر، به انتخاب مادر اختصاص می یابد.

وام قرض الحسنه فرزند سوم

اگر خانوارهایی از سال 1399 به بعد صاحب فرزند سوم شده باشند مشمول دریافت این وام خواهند شد. مبلغ این وام 200 میلیون تومان بوده و به صورت قرض الحسنه به خانوارها پرداخت می‌شود. سقف زمانی بازپرداخت این وام برای خانواده‌ها 20 سال است.

وام مسکن روستایی

افرادی که در شهرهای کمتر از 25 هزار نفر و روستاها زندگی می‌کنند می‌توانند برای دریافت وام مسکن روستایی اقدام کنند. این وام در حال حاضر 100 میلیون تومان است. سود وام مسکن روستایی در سال 1401، 5 درصد است و سقف زمانی بازپرداخت آن 20 سال تعیین شده است.

وام دو میلیاردی مسکن جوانان

شاید بتوان گفت تنها وام مسکنی که محدودیت سنی ندارد وام مسکن جوانان است. این وام از 1.4 میلیارد شروع می‌شود و سقف آن دو میلیارد تومان است. وام مسکن جوانان یک برنامه بلندمدت برای خانه‌دار شدن است. شرایط دریافت این وام قدری متفاوت است. افراد یا قیوم آن‌ها باید ماهانه یا به صورت یکجا تا 15 سال مبلغ 400 هزار تومان را در حسابی در بانک مسکن واریز نمایند و بعد از 15 سال بر حسب شهر سکونت این وام را می‌توانند دریافت کنند. دارندگان این حساب می‌توانند در تهران دو میلیارد تومان، در مراکز استان‌ها 1.7 میلیارد تومان و در سایر شهرها 1.4 میلیارد تومان وام دریافت کنند. نرخ سود این وام 9 درصد تعیین شده است و سقف بازپرداخت آن نیز 20 سال است.

شرایط عمومی دریافت وام مسکن

افرادی که تمایل دارند وام مسکن دریافت کنند، به دو دسته تقسیم می‌شوند: دسته اول کسانی هستند که برای بار اول می‌خواهند از وام مسکن استفاده کنند و دسته دوم کسانی هستند که قبلا از وام خرید مسکن استفاده کرده‌اند. کسانی که برای بار اول می‌خواهند از وام مسکن استفاده کنند می‌توانند در بانک مسکن سپرده گذاری کنند و بعد از زمان مشخصی که سپرده آنان به حد نصاب رسید، وام خرید مسکن را دریافت نمایند. اما گروه دیگری از افراد وجود دارند که به هر دلیلی قبلا وام مسکن دریافت کرده‌اند. این افراد نمی‌توانند از طریق سپرده گذاری اقدام به دریافت وام خرید مسکن کنند. زیرا سپرده گذاری در بانک مسکن فقط مختص وام اولی‌ها است. بنابراین این افراد برای دریافت وام خرید مسکن باید از طریق خرید اواق تسه یا تملی اقدام کنند.

تمام افراد متقاضی چه وام اولی باشند یا این که قبلا وام دریافت کرده باشند، باید 18 سال تمام سن داشته باشند تا بتوانند وام خرید مسکن را بگیرند. برای دریافت وام خرید مسکن برخی مدارک لازم است:

اولین قدم برای دریافت وام خرید مسکن در دست داشتن اوراق حق تقدم یا کارت حسابی است که فرد در آن سپرده گذاری کرده است. افراد باید اصل و کپی مبایعه‌نامه را همراه با اصل و کپی صفحات سند ملکی که قصد خرید آن را دارند، به همراه داشته باشند. علاوه بر مدارک هویتی خریدار، وام گیرنده باید اصل و کپی تمام صفحات شناسنامه و کارت ملی فروشنده را برای دریافت وام به بانک ارائه دهد. درنهایت با افتتاح یک حساب قرض الحسنه به نام خریدار، وام گیرنده می‌تواند مبلغ وام تصویب شده را از بانک دریافت نماید.

با این همه باید خاطر نشان کنیم که سرمایه گذاری در ملک یا مسکن روش ها و شرایط ویژه خود را دارد که در مقاله ای دیگر به بررسی معایب و مزایا سرمایه گذاری در مسکن اشاره کرده ایم.