ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک چیست؟

در دنیای سرمایه‌گذاری کلماتی مانند ریسک و بازدهی با یکدیگر ارتباط دارند. اگر تاکنون در بازارهای مالی سرمایه‌گذاری کرده باشید احتمالا با کلمه ریسک آشنا شده‌اید. در اینجا قصد داریم شما را بیشتر با ریسک آشنا کنیم. به طور کلی ریسک را به دو دسته ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک تقسیم می‌کنند.

ریسک سیستماتیک بیشتر بر اثر متغیرهای خارجی و غیرقابل کنترل رخ می‌دهد و منحصر به صنعت خاصی نیست بلکه بر کل بازار اثر می‌گذارد.

از طرف دیگر، ریبسک غیرسیستماتیک به ریسکی می‌گویند که از متغیرهای کنترل شده و شناخته شده ناشی می‌شود. این صنعت روی موارد خاص مانند یک صنعت یا شرکت ویژه اثر می‌کند.

ریسک سیستماتیک چیست؟

منظور از کلمه ریسک سیستماتیک میزان تغییر بازدهی اوراق بهادار و سهام به دلیل عوامل اقتصاد کلان کسب و کار مانند مسایل اجتماعی، سیاسی یا اقتصادی است. چنین نوساناتی با تغییرات بازدهی در کل بازار ارتباط دارند.

ریسک سیستماتیک به دلایل مختلفی مانند تغییر سیاست‌گذاری دولت، مسایل مربوط به طبیعت همچون فجایع و بلایای طبیعی، تغییرات اقتصادی کشور، مولفه‌های اقتصادی بین‌المللی و برخی موارد دیگر رخ دهند. این ریسک ممکن است ناشی از افت ارزش سرمایه‌گذاری در طول زمان باشد. در ادامه به دسته‌های مختلفی که ریسک سیستماتیک دارد اشاره می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: میزان تحمل ریسک سرمایه گذاری خود را چطور تعیین کنیم؟

دسته‌بندی ریسک‌های سیستماتیک

ریسک سیستماتیک را عمدتا می‌توان ناشی از 3 عامل دانست که عبارتند از ریسک بهره، ریسک تورمی و در نهایت ریسک بازار. ریسک بهره ریسکی است که به دلیل نوسانات نرخ بهره در طول زمان رخ داده و بر آنها تاثیر می‌گذارد.

دسته دوم که ریسک تورمی است زمانی مطرح می‌شود که ریسک قدرت خرید وجود دارد و در واقع قدرت خرید افراد کاهش یافته است. چنین ریسکی به دلایلی مانند افزایش هزینه تولید، افزایش دستمزدها و مواردی از این قبیل روی می‌دهد.

دسته آخر یعنی ریسک بازار بر قیمت یک سهم تاثیر می‌گذارد، یعنی قیمت‌ها به طور مداوم در یک دوره زمانی همراه با سایر سهام موجود در بازار افزایش یا کاهش یابند.

بیشتر بخوانید: مفهوم قوی سیاه در بازارهای مالی چیست؟

ریسک غیرسیستماتیک چیست؟

ریسک غیرسیستماتیک را می‌توان عمدتا ناشی از نوسانات در بازدهی سهام یک شرکت بر اساس عوامل خرد اقتصادی دانست. عواملی که این ریسک را تشکیل می‌دهند، مخصوص یک شرکت یا صنعت هستند و به همین دلیل صرفا روی یک سازمان خاص تاثیر می‌گذارد. در صورت اقدامات مناسب می‌توان بر چنین ریسکی غلبه کرد که در بخش تفاوت ریسک‌های سیستماتیک و غیرسیستماتیک به آن اشاره خواهیم کرد.

دسته‌بندی ریسک‌های غیرسیستماتیک

ریسک غیرسیستماتیک را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد که مهمترین آنها عبارتند از ریسک کسب و کار و ریسک مالی. ریسک کسب و کار را می‌توان ریسک ذاتی برای سهام و اوراق بهادار یک شرکت دانست که گویای این است که عملکرد یک شرکت پایین‌تر از متوسط صنعت مشغول در آن است. برخی از مهمترین عاملی که روی کسب و کار تاثیر می‌گذارند عبارتند از تغییر سیاست‌گذاری‌های دولتی، افزایش رقابت، تغییر ذائقه و ترجیحات مصرف‌کنندگان، توسعه محصولات جایگزین، تغییرات فناورانه و مواردی دیگر از این قبیل.

بیشتر بخوانید: ریسک چیست؟ و انواع ریسک سرمایه‌گذاری کدامند؟

از سوی دیگر، ریسک مالی قرار دارد که به عنوان ریسک اهرمی نیز شناخته می‌شود. زمانی که ساختار سرمایه یک شرکت تغییر می‌کند، بر ریسک مالی آن نیز تاثیرگذار است.

تفاوت‌های ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک

ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک تفاوت‌هایی با هم دارند که آنها را می‌توان در چند دسته مورد بررسی قرار داد. ریسک سیستماتیک به معنای آن است که احتمال از دست دادن دارایی به کل بازار یا بخش عمده‌ای از بازار ارتباط دارد ولی ریسک غیرسیستماتیک مربوط به صنعت خاصی است. تفاوت دوم آن است که ریسک سیستماتیک غیرقابل کنترل است در حالی که ریسک غیرسیستماتیک قابل کنترل کردن است. به علاوه، ریسک سیستماتیک از عوامل کلان اقتصادی تاثیر می‌پذیرد اما ریسک غیرسیستماتیک به دلیل عوامل اقتصادی خرد روی می‌دهد و به آنها بستگی دارد. چهارمین تفاوت ریسک سیستماتیک و غیرسیستماتیک مربوط به این است که ریسک سیستماتیک روی تعداد زیادی از شرکت‌ها و اوراق بهادار آنها در بازار تاثیر می‌گذارد ولی ریسک غیرسیستماتیک صرفا روی یک شرکت خاص اثر می‌گذارد. تفاوت بعدی این است که ریسک سیستماتیک با استفاده از شیوه‌های پوشش ریسک و تخصیص دارایی قابل حذف است اما برای برخورد با ریسک غیرسیستماتیک باید از متنوع‌سازی پورتفو استفاده کرد.

بیشتر بخوانید: چطور ریسک در سرمایه گذاری را مدیریت کنیم؟

جمع‌بندی

در بالا به بررسی این موضوع پرداختیم که ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک چیست. علاوه بر این به تفاوت‌های این دو نوع ریسک نیز اشاره کردیم. نکته پایانی که می‌خواهیم یادآوری کنیم آن است که شما باید به ریسک‌های غیرسیستماتیک اهمیت بدهید. ریسک سیستماتیک را نمی‌توان با متنوع‌سازی سبد سرمایه‌گذاری از میان برد، اما این کار برای پوشش دادن ریسک‌های غیرسیستماتیک به شما کمک خواهد کرد.