صندوق اهرمی چیست؟

تصوری که از شنیدن کلمه «اهرم» در ذهن‌مان نقش می‌بندد، معمولا یک تکه چوب یا فلز است که برای به حرکت درآوردن یک جسم بسیار سنگین استفاده می‌شود. ما وقتی سراغ اهرم می‌رویم که بخواهیم با نیروی کمی قدرت بسیار بیشتری داشته باشیم. در موارد دیگر هم همین موضوع صادق است. در واقع، ما وقتی سراغ اهرم می‌رویم که بخواهیم کاری را با نیروی اضافی و راحت‌تر انجام دهیم. در سرمایه‌گذاری هم ابزاری به نام صندوق اهرمی وجود دارد که همین کار را انجام می‌دهد. یعنی به شما قدرتی چند برابر برای معامله کردن و کسب بازدهی بیشتر می‌دهد. برای شناخت صندوق اهرمی و عملکرد آن نیاز به توضیحات و شناخت بیش‌تر داریم.

صندوق سرمایه گذاری اهرمی چیست؟

بیایید نگاهی دوباره به «اهرم» که در بالا اشاره کردیم، بیندازیم و آن را از جنس مالی در نظر بگیریم. در دنیای سرمایه گذاری راهی به نام «اهرم مالی» وجود دارد که می‌تواند موجب بازدهی بیش‌تری در مقایسه با میزان مورد انتظار ما شود. صندوق اهرمی از نظر کارآیی تقریبا مشابه همین کار را انجام می‌دهد. می‌دانیم که صندوق‌های سرمایه گذاری یک سبد متشکل از دارایی‌ها دارند که بسته به فعالیت و زمینه سرمایه گذاری که دارند، نوع دارایی‌شان متفاوت است. به عنوان مثال صندوق سرمایه گذاری درآمدثابت، سبدی متشکل از اوراق قرضه و سپرده‌های بانکی دارد. هر کدام از صندوق‌ها به ازای مبلغ سرمایه گذاری افراد، به سرمایه گذاران خود واحدهای سرمایه گذاری ارائه می‌دهند. یعنی اگر کسی بخواهد در یک صندوق سرمایه گذاری اقدام به سرمایه گذاری کند، باید واحدهای سرمایه گذاری آن صندوق را بخرد. در مورد ساختار و عملکرد صندوق سرمایه گذاری اهرمی باید گفت که این نوع صندوق از دو نوع واحد سرمایه گذاری برخوردار است.

شناخت ساختار صندوق اهرمی

صندوق اهرمی با دو نوع واحد سرمایه گذاری عادی و ممتاز این امکان را به سرمایه گذاران می‌دهد تا بتوانند بیش از توان مالی‌شان سرمایه گذاری کنند. واحدهای این صندوق به واحدهای عادی یا بدون ریسک و واحدهای ممتاز یا قابل معامله و پرریسک تقسیم می‌شوند. حالا که حرف از پرریسک بودن واحدهای ممتاز صندوق اهرمی شد، توجه کنید که صندوق اهرمی از دسته صندوق‌های سهامی به حساب می‌آید.

این امکان که در صندوق اهرمی بتوانیم سود مضاعف به دست آوریم هم به همین خاطر است. البته گفتنی است که در زمان افت بازار هم به همان اندازه که انتظار سوددهی از واحدهای این صندوق داریم، باید منتظر کاهش ارزش باشیم.

واحدهای سرمایه گذاری در صندوق اهرمی

دو نوع واحد سرمایه گذاری در صندوق اهرمی وجود دارد که یک نوع صندوق صدور و ابطالی و بدون ریسک است. نوع بعدی پرریسک است و این امکان را به سرمایه گذاران می‌دهد تا بتوانند بازدهی مضاعفی از سرمایه گذاری خود به دست آورند. واحدهایی که بدون ریسک است و بازدهی مشخصی دارند را می‌توان به صورت صدور و ابطالی در اختیار داشت. واحدهای پرریسک که قابل معامله هستند نیز در تابلوی فرابورس معامله می‌شوند.

واحدهای عادی

صندوق سرمایه‌گذاری اهرمی دو نوع واحد عادی و ممتاز با ویژگی‌های متفاوت در اختیار دارد. واحدهای عادی، به عنوان واحدهای سرمایه‌گذاری بدون ریسک صندوق اهرمی شناخته می‌شوند. واحدهای عادی صندوق اهرمی برای سرمایه گذاری افراد ریسک گریز مناسب هستند.

واحدهای ممتاز

در مقابل واحدهای عادی، می‌توان به واحدهای ممتاز اشاره کرد که دارای ریسک هستند. واحدهای ممتاز را به عنوان پشتیبان واحدهای عادی به شمار می‌آورند. واحدهای ممتاز صندوق اهرمی برای سرمایه گذاری افراد ریسک پذیر مناسب هستند.

واحدهای ممتاز عام

سرمایه گذارانی که ریسک‌پذیر هستند می‌توانند واحدهای ممتاز عام را در اختیار داشته باشند. واحدهای ممتاز عام برای سرمایه‌‎گذاران ریسک‌پذیر طراحی شده است. گفتنی است که دارندگان واحدهای ممتاز عام، حق رای در مدیریت صندوق را ندارند.

واحدهای ممتاز خاص

موسسان صندوق می‌توانند واحدهای ممتاز خاص را در اختیار داشته باشند. این سرمایه گذاران که صاحبان واحدهای ممتاز خاص هستند، حق رای در مجمع صندوق را دارند.

واحدهای ممتاز دارای سقف و کف بازدهی در صندوق اهرمی نیستند. سرمایه‌گذاران حرفه‌ای که قابلیت مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری را دارند، می‌توانند این واحدهای سرمایه گذاری را خرید کنند.

سازوکار صندوق های اهرمی

صندوق سرمایه گذاری اهرمی از دو سازوکار قابل معامله که پرریسک است و صدور و ابطالی که بدون ریسک به حساب می‌آیند، برخوردار است. به عنوان مثال، امکان دارد که یک صندوق اهرمی با مشخص کردن کف بازدهی 20 درصد و سقف بازدهی 30 درصد برای قسمت قابل معامله، قسمت قابل معامله (پرریسک) را به وجود بیاورد. سپس قسمت دیگر که همان واحدهای عادی باشد را بدون ریسک در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد.

در واقع، واحدهای قابل معامله صندوق اهرمی دارای نرخ بازدهی مشخص و با ثباتی نیستند. به این معنی که اگر بازدهی واحدهای بدون ریسک این صندوق کم‌تر از کف بازدهی باشند، این کمبود از سمت واحدهای پرریسک جبران می‌شود.

برخلاف این رویکرد، اگر بازار سرمایه با رونق همراه نباشد و واحدهای پرریسک نتوانند سقف بازدهی را به دست بیاورند، واحدهای بدون ریسک با شکستن سقف بازدهی می‌توانند کاهش واحدهای پرریسک را جبران کنند.

بازدهی در صندوق‌های اهرمی

برای این‌که متوجه بازدهی صندوق‌های اهرمی شویم، می‌توان یک صندوق اهرمی فرضی را با کف بازدهی 20% و سقف بازدهی 25% در نظر گرفت. در صورتی که این صندوق اهرمی فرضی ما در طول یک سال 30% بازدهی ارائه داده باشد، 25% سود به واحدهای بدون ریسک تعلق می‌گیرد و باقی آن که می‌شود 5% درصد به واحدهای سرمایه گذاری پرریسک یا به عبارتی ممتاز داده می‌شود.

دلیل این درصدبندی این است که واحدهای پرریسک سود مازاد دریافت می‌کنند. البته جدا از مثالی که ارائه دادیم باید به این نکته مهم هم اشاره کنیم که در امیدنامه صندوق اهرمی، کف و سقف بازدهی صندوق مشخص شده است. با توضیحاتی که ارائه شد می‌توان گفت که واحدهای ممتاز به صورت مستقیم تحت تاثیر عملکرد واحدهای عادی قرار دارند که بدون ریسک هستند.

نحوه انجام معاملات در صندوق های اهرمی

وبسایت‌های معامله آنلاین مانند درسا تریدر برای جستجو و خرید واحدهای پرریسک صندوق‌های اهرمی وجود دارند که می‌توان از آن‌ها برای انجام معاملات و صدور و ابطال واحدهای سرمایه گذاری استفاده کرد.

البته برای معامله واحدهای ممتاز صندوق اهرمی نیاز به دریافت کد بورسی دارید که از طریق سامانه سجام می‌توانید اقدام به دریافت این کد کنید. خوشبختانه فضای سرمایه گذاری آنلاین مانند اپلیکیشن کیان دیجیتال این امکان را فراهم کرده تا به راحتی بتوانیم در کارگزاری موردنظر یا صندوق‌های سرمایه گذاری ثبت نام و شروع به معاملات آنلاین کنیم.

مزایای صندوق های اهرمی

صندوق اهرمی با تمام مشخصات و ویژگی‌هایش از مزایای ویژه‌ای هم برخوردار است. مزایای صندوق‌های اهرمی شامل موارد زیر می‌شود؛

دریافت اعتبار و بازدهی مازاد

وقتی ساختار صندوق اهرمی را توضیح دادیم متوجه شدیم که با دو نوع واحد سرمایه گذاری ارائه شده در این صندوق امکان دریافت بازدهی مضاعف وجود دارد. نوع واحدهای پرریسک در این صندوق این امکان را به ما می‌دهد تا بیش از سرمایه‌ای که داریم سود کنیم.

پوشش سهامداران ریسک گریز و ریسک پذیر

این صندوق مناسب برای ریسک پذیرها و ریسک گریزها است. شخصیت سرمایه گذاری هر کدام از ما می‌تواند ریسک گریز باشد یا ریسک پذیر. این که هر کدام از ما جزو کدام دسته هستیم را می‌توانیم با انجام سنجش ریسک بفهمیم. از مزایای قابل توجه صندوق‌های اهرمی این است که با وجود دو نوع واحد سرمایه گذاری کم ریسک و پرریسک، می‌توان سرمایه گذاری در این صندوق را هم به افراد ریسک گریز و هم ریسک پذیر معرفی کرد. به این معنی که اگر تمایل داشته باشیم می‎‌توانیم در واحدهای سرمایه گذاری بدون ریسک و عادی آن سرمایه گذاری کنیم و اگر ریسک پذیر باشیم، می‌توانیم به اصطلاح اهرم بزنیم و در واحدهای سرمایه گذاری ممتاز و پرریسک و قابل معامله صندوق، سرمایه گذاری کنیم.

حفظ اصل سرمایه

صندوق اهرمی با سازوکاری که دارد، می‌تواند با دو نوع واحد کم ریسک و پر ریسک به حفظ اصل سرمایه افراد سرمایه‌گذار بپردازد و آن را افزایش هم بدهد. با این حال نباید از یاد برد که واحدهای پرریسک این صندوق‌ها ریسک بالاتری نسبت به برخی از صندوق‌های سهامی عادی دارند.

وجود واحدهای بدون ریسک و پرریسک به صورت هم زمان در صندوق های اهرمی

این امکان که یک صندوق سرمایه‌گذاری هم از واحدهای بدون ریسک در سبد دارایی خود برخوردار باشد و هم پر ریسک، بسیار کم است. صندوق اهرمی با ساختاری متفاوت نسبت به دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری، هر دو نوع واحد بدون ریسک و پر ریسک را در سبد دارایی خود دارد و با این ترکیب، امکان مدیریت ریسک و بازده را به خوبی در اختیار دارد.

کسب سود غیر مستقیم بدون صرف زمان و کسب مهارت

بسیاری از سرمایه‌گذاران هستند که تمایل به سرمایه گذاری در بازار سهام دارند. اما دانش و زمان کافی برای انجام سرمایه‌گذاری مستقیم در این بازار را ندارند. کسب سود غیر مستقیم بدون صرف زمان و کسب مهارت در این صندوق ممکن است اما در مورد واحدهای پرریسک آن باید دقت بالایی به خرج داد و شرایط بازار را به خوبی زیر نظر داشت.

از سوی دیگر، واحدهای بدون ریسک آن گزینه مناسبی برای کسب سود غیر مستقیم بدون صرف زمان و کسب مهارت به حساب می‌آیند.

مدیریت حرفه ای سرمایه

حضور متخصصین مجرب و مدیران صندوق در صندوق‌های سرمایه‌گذاری اهرمی، این امکان را برای سرمایه‌گذارن در بازار سرمایه فراهم می‌کند تا افراد بدون نیاز به داشتن دانش و زمان کافی بتوانند در بازار سهام، سرمایه گذاری مناسبی داشته باشند، هرچند باید در مورد واحدهای پرریسک آن احتیاط داشته باشند.

نحوه خرید اوراق صندوق اهرمی

اولین نکته‌ای که در نحوه خرید اوراق صندوق اهرمی باید وجود داشته باشد، داشتن کد بورسی است. چرا که صندوق اهرمی از صندوق‌های سهامی به حساب می‌آید و برای معامله این صندوق، نیاز به کد بورسی است. سپس، با مراجعه به سامانه‌های آنلاین مرتبط با صندوق اهرمی می‌توان واحدهای سرمایه گذاری آن را معامله کرد.

تفاوت صندوق های اهرمی با دیگر صندوق های فعال

تفاوت اصلی صندوق‌های اهرمی با دیگر صندوق‌ها، میزان پوشش ریسک در آن است. از طرفی دیگر، میزان وابستگی این صندوق به بازار سهام از دیگر تفاوت‌هایی است که صندوق اهرمی با دیگر صندوق‌های فعال دارد. انعطاف‌پذیری صندوق‌های اهرمی در سبد دارایی و در اختیار داشتن واحدهای سرمایه‌گذاری بدون ریسک و پر ریسک از دیگر تفاوت‌ها و مزایای صندوق های اهرمی در مقایسه به دیگر صندوق‌ها به حساب می‌آید.

معایب و ریسک سرمایه گذاری در صندوق های اهرمی

از معایب صندوق های اهرمی می‌توان به این نکته اشاره کرد که این صندوق، بازارگردان ندارد. به همین خاطر، آن‌چه که میزان نقدشوندگی این نوع صندوق سرمایه‌گذاری را مشخص می‌کند، میزان عرضه و تقاضا برای واحدهای سرمایه‌گذاری آن است.