رکود اقتصادی چیست؟

کلافگی بنگاه‌های معاملاتی و مشکلات مالی که قراردادهای پی در پی و پرمنفعت را از بین می‌برد و همه چیز پا را به حالت تعلیق درمی‌آورد را تصور کنید. حال و روز اقتصادی را که آینده‌‌اش برای رونق منتظر فرصتی در زمانی نامعلوم است، در نظر بگیرید. تمام این نشانه‌هایی که تصویر کردیم مربوط به عبارتی نام‌آشنا به نام رکود اقتصادی است. رکود چیست؟ رکود اقتصادی چیست؟ یا این‌که بپرسیم رکود یعنی چه؟ سوالاتی مشابه که همه‌گی به وجود آمده از این نشانه‌ها است و البته علائم دیگری هم در کار هست که هر کس به فراخور خود در برخورد با رکود اقتصادی با آن روبرو شده است و باید در ذهن خود به جز علائم نامبرده، آن‌ها را هم در میان این سطرها اضافه کند. اما رکود اقتصادی چیست؟ رکود یعنی چه؟ اگر بخواهیم تعریف مشخص و راحتی را برای این عبارت اقتصادی تعریف کنیم باید بگوییم که رکود اقتصادی به ضعیف شدن وضعیت اقتصادی یک کشور گفته می‌شود که در آن تقاضای داخلی بیش‌تر از عرضه است اما بنا به دلایل زیادی نیروی تولید کاهش پیدا می‌کند. این کاهش تولید به دنبال خود گرانی، بیکاری و سقوط شرکت‌ها در بازارهای سرمایه را به همراه دارد. رکود برخلاف رونق است و برای یک کشور ناخوشایند است. اما این که چرا رکود اقتصادی رخ می‌دهد را باید بررسی کرد و دلایل این اتفاق ناگوار آن را برشمرد.

دلایل ایجاد رکود اقتصادی

وعده کردیم که در ادامه بحث‌مان به دلایل به وجود آمدن رکود اقتصادی بپردازیم و به سوالاتی از این دست که رکود اقتصادی چیست؟ و این‌که رکود یعنی چه پاسخ دهیم. یکی از نکات مهمی که باید در مورد ابعاد سوال رکود چیست بگوییم میزان افزایش دامنه رکود است. گسترده بودن دامنه رکود ممکن است از مرز یک کشور یا سرزمین فراتر رود و دامن جهان را هم بگیرد. به عنوان مثال می‌توان به 800 سال پیش از میلاد مسیح برویم و به بریتانیا سفر کنیم. این کشور در چنین تاریخی به دلیل متشنج شدن فضای اجتماعی و بحران اقتصادی برای اولین بار در تاریخ بشر رکود اقتصادی را تجربه کرد و این موضوع از مرز این کشور به کشورهای دیگر هم راه پیدا کرد؛ بنابراین باید این نکته مهم را در نظر داشته باشیم که به دلیل گستردگی رکود ممکن است دلایل و به اصطلاح متخصصان این رشته، متغیرهای رکود به شکل دیگری هم ظاهر ‌شوند. باید قبل از این که به دلایل رکود بپردازیم، زمان رخ دادن این اتفاق ناگوار را حدس بزنیم. این که بخواهیم به این پرسش پاسخ دهیم که رکود یعنی چه باید به ابعاد مختلف توجه کنیم. پاسخ به سوال رکود چیست ممکن است تعریفی یک خطی باشد. اما برای بررسی چرایی و چگونگی این پدیده به بررسی بیش‌تر نیاز داریم.

بیشتر بخوانید: رکود تورمی چیست؟

زمان رخداد رکود اقتصادی

اولین نشانه رکود اقتصادی اختلال در میان عرضه و تقاضا است. اگر می‌خواهیم متوجه شویم که رکود چیست و اصلا رکود یعنی چه کافی است به میزان عرضه و تقاضا توجه داشته باشیم. در این حالت، میزان خدمات و کالای ارائه شده و از طرف دیگر تقاضای مصرف کنندگان یکسان نیست و کم بودن قدرت تولید به کاهش رشد اقتصادی منتهی می‌شود. این اتفاق می‌تواند قیمت کالاها و هر گونه خدمات را بالا ببرد و توازن را به هم بریزد. اما گاهی هم پیش می‌آید که این کسادی‌ها طولانی می‌شوند و با عبور از حد معمول موجب رکود اقتصادی سنگینی می‌شوند که عواقب گسترده‌ای دارد. در شرایط رکودی، سرمایه گذاران به خاطر ترسی که دچار شده‌اند برای سرمایه گذاری و مصرف ذخایر خود در تولید و حرکت چرخه اقتصاد دچار تردید می‌شوند و از سرعت سرمایه گذاری خود کم می‌کنند. به این ترتیب اگر هم قرار باشد درصد کمی از رکود اتفاق بیافتد، بی شک با وجود چنین ترسی اوضاع خراب می‎‌شود و رکود سرعت می‌گیرد. اما برویم به سراغ دلایل به وجود آمدن رکود اقتصادی که کمابیش با آن‌ها آشنا هستیم و از مهم‌ترین ابعاد پاسخ به سوال رکود چیست به حساب می‌آید.

تحریم‌ها، چوب لای چرخ اقتصاد

چرا می‌گوییم تحریم عامل رکود اقتصادی و به اصطلاح چوب لای چرخ اقتصاد گذاشتن است؟ بیایید چرخه تولید و مصرف و دوباره تولید کردن را مرور کنیم تا به پاسخ رکود چیست، رکود یعنی چه و علت تاثیرگذار تحریم‌ها برسیم. خوب همه چیز از تولید شروع می‌شود و بعد از تولید می‌توان نیاز داخلی کشور را تامین کنیم. بعد از آن حتی ممکن است به دلیل رونق اقتصادی اقدام به صادرات کنیم. صادرات و واردات هم که رابطه مستقیم با هم دارند. از طرفی گاهی در واردات مواد اولیه وارد می‎شود و طی فرآیندهای تولیدی به محصول تبدیل می‌شود. همه می‌دانیم که مواد اولیه عامل اصلی ادامه پیدا کردن تولید است. حال دو گام به عقب برمی‌گردیم تا به مرحله صادرات و واردات برسیم. درست در همین نقطه است که تحریم مانع چرخیدن این چرخه خوش یمن اقتصاد می‌شود و همه چیز را بر هم می‌زند. باقی روند هم که مشخص است. درخواست در داخل بالا است اما به دلیل نبود مواد اولیه لازم، تولیدی صورت نمی‌گیرد. مدتها است که کشور ما ایران به دلیل تحریم‌های ناعادلانه دچار اختلالاتی شده است و هر بار رکود دامن‌گیر جامعه می‌شود، اما نباید همه عوامل رکودی را هم ناشی از تحریم دانست.

کاهش تولید، خساست در رونق اقتصادی

البته که یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش تولید همان تحریم است اما گاهی پیش می‌آید که عده‌ای از رانت خواران و کسانی که خیانت در امانت می‌کنند و در بخش مواد اولیه کوتاهی‌هایی خودخواسته می‎‌کنند هم در شکل گرفتن این سوال که رکود چیست و رکود یعنی چه در جایگاه مقصر قرار می‌گیرند. به این ترتیب است که چرخه تولید با کاهش رو به رو می‌شود. کاهش تولید هم که اولین گام برای به وجود آمدن رکود اقتصادی به حساب می‌آید.

سرمایه گذاری، عامل بازدارنده رکود

هر کدام از ما می‌تواند به نوبه خود نقش محرک اقتصادی بسیار کوچکی را ایفا کند. به این معنی که چرخه تولید و صنایع مختلف داخل کشور نیاز به سرمایه گذاری دارند تا بتوانند بدون نیاز به بیگانگان در رونق اقتصاد کشور و جلوگیری از رکود اقتصادی شکوفا باشند. ما می‌توانیم با سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری از طریق سرمایه گذاری آنلاین نسبت به خرید سهام شرکت‌های فعال داخل کشور اقدام کنیم که هم بازده موردنظر خود را حتی در زمان بد اقتصادی به دست آوریم و هم با وجوه خود به کمک رونق صنایع و شرکت‌های فعال کشور برویم و نقشی موثر در جلوگیری از رکود را ایفا کنیم. به این شکل می‌توانیم کاری کنیم تا هر چه کم‌تر به این سوال رو به رو شویم که رکود چیست و یا رکود یعنی چه. برای شرکت‌های غیربورسی هم سرمایه‌گذاری راهگشا است، البته شاید بتوان پیش شرط رشد آن را تسهیل فضای کسب و کار و برخی بهبودها در شرایط اقتصادی دانست.

بیشتر بخوانید: سرمایه گذاری چیست و انواع آن کدام است؟

جمع بندی

رکود اقتصادی می‌تواند نتیجه و ترکیبی از ناکارآمدی‌های درون یک کشور و فشارهای بیرونی باشد. البته که هر کدام از این دو حالت نیز به تنهایی می‌تواند موجب جان گرفتن رکود باشد. اما اگر عامل رکود در داخل باشد به راحتی می‌توان با نظارت دقیق و تعیین قیمت‌ها و مشخص کردن قوانین کارآمد و اجرای آن‌ها تا حد زیادی از این اتفاق ناگوار اقتصادی جلوگیری کرد. به هر صورت باید توجه داشته باشیم که هر کدام از ما می‌توانیم به نوبه خود در شکوفایی اقتصاد سهمی هر چند کوچک داشته باشیم.