صندوق بخشی چیست؟

حسام الدین قادری
    • اشتراک‌گذاری
    • 736
    • 0
    صندوق بخشی چیست؟

    صندوق‌های بخشی به دلیل تمرکز بر یک صنعت خاص، گاهی بازدهی بهتری نسبت به سایر بخش‌ها دارند. این در حالی است که همین موضوع می‌تواند برای آنها پاشنه آشیل باشد.

    سرمایه گذاری به طور کلی به دو روش مستقیم و غیرمستقیم انجام می‎شود. فرق سرمایه گذاری غیرمستقیم و مستقیم این است که برای انجام سرمایه گذاری مستقیم در بازار سهام، افراد باید خودشان اقدام به دریافت کد بورسی کرده و سبد سهامی خود را تشکیل دهند. برعکس در حالت غیرمستقیم، این کار از طریق خرید صندوق‌های سرمایه گذاری انجام می‌شود. این صندوق‌ها برحسب نوع فعالیت و هدف تشکیلشان انواع مختلفی دارند. صندوق بخشی نیز یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری است. در ادامه به بررسی این که صندوق بخشی چیست و چه مزایا و معایبی دارد، می‌پردازیم.

    صندوق سرمایه گذاری بخشی چیست؟

    صندوق بخشی یک نوع صندوق سرمایه گذاری است که بخش بزرگی از دارایی آن در حوزه یک صنعت یا بخش خاصی از اقتصاد سرمایه گذاری می‌شود. این صندوق‌ها می‌توانند در صنایع مختلفی سرمایه گذاری کنند. به عنوان مثال اگر صندوق بخشی بر اساس صنعت فلزات تشکیل شده باشد، حداقل 70 درصد از دارایی آن صندوق باید به سهام فلزات اختصاص یابد و باقی مانده آن به سهام سایر صنایع همچون دارویی، بانکی خودرویی و ... یا گزینه‌های درآمد ثابت تخصیص پیدا کند.

    صندوق بخشی در بورس

    صندوق های بخشی فعلی که در ایران وجود دارند، جزء صندوق های قابل معامله ETF هستند. این صندوق‌ها در صنایع مختلفی فعال هستند. اگر به دنبال صندوق بخشی هستید که بتوانید واحد های آن را در بازار بتوانید معامله کنید، باید در صندوق بخشی سرمایه گذاری کنید که ETF یا قابل معامله در بورس باشد.

    انواع صندوق‌های سرمایه گذاری بخشی

    رایج‌ترین انواع صندوق‌های بخشی در دنیا مربوط به فناوری، مراقبت‌های بهداشتی و درمانی، انرژی، امور مالی، کالاهای مصرفی و املاک و مستغلات هستند. در ایران صندوق‌های بخشی تاکنون در حوزه محصولات شیمیایی، فلزات، سیمان و خودرو آغاز به کار کرده‌اند.

    ویژگی‌های صندوق بخشی

    در صندوق‌های بخشی، قسمت بزرگی از دارایی صندوق، مربوط به سهام شرکت‌های صنعتی است که صندوق بر مبنای آن تشکیل شده است. صندوق‌های بخشی به دلیل تمرکز بر برخی صنایع، در زمان‌های خاصی بازدهی بهتری نسبت به سایر بخش‌ها دارند. به عنوان مثال، ممکن است به دلایلی صنعت فولاد در کشور تقویت شود و سودآوری شرکت‌های آن بالاتر رود. در این شرایط صندوق‌های بخشی بازدهی خوبی را کسب خواهند کرد. این در حالی است که همین موضوع می‌تواند برای آنها پاشنه آشیل باشد.

    اگر یک بخش اقتصادی را مطلوب و سوددهنده می‌دانید، می‌توانید صندوق بخشی مربوط به آن را خریداری کنید. وقتی در یک صندوق بخشی سرمایه گذاری می‌کنید، سبدی از سهام را به دست می‌آورید که بخش بزرگی از آن به یک صنعت یا بخش خاص تعلق دارد. چنین سهامی نشان دهنده مالکیت شما در آن صندوق و درآمد حاصل از آن است. به عنوان مثال، فرض کنید که شما به این نتیجه رسیده‌اید که فروش بخش پتروشیمی و سود این صنعت امسال خوب خواهد شد یا صنعت بانکی عملکرد موفقی خواهد داشت. در این صورت بهتر است دست به خرید یک صندوق بخشی در حوزه‌های بالا بزنید. البته اگر این صنایع در دروه‌ای با مشکل روبرو شوند، چنین صندوق‌های بخشی گزینه‌های خوبی در آن زمان نخواهند بود.

    مزایای صندوق‌های بخشی

    مزایای صندوق‌های بخشی را می‌توان چندین مورد دانست. دسته اول مزایایی مشابه همه صندوق‌های سرمایه گذاری هستند. دسته دوم این مزایا کمی متفاوت با سایر صندوق‌ها هستند.

    مزایای مشترک صندوق‌ بخشی و صندوق‌های سرمایه گذاری

    یکی از موارد این است که در صندوق‌های بخشی نیز مانند سایر صندوق‌های سرمایه گذاری امکان سرمایه گذاری با پول کم وجود دارد. دومین مورد باز هم همانند چیزی است که در صندوق‌های سرمایه گذاری دیده می‌شود و آن هم سپردن دارایی به دست متخصص بازار سرمایه است. این کار به خصوص در شرایطی که وقت و دانش کافی برای سرمایه گذاری وجود ندارد، گزینه خوبی است. صرف نظر از مزایای کلی صندوق‌های سرمایه گذاری، صندوق بخشی مزایای خاص خود را نیز دارد.

    مزایای ویژه صندوق بخشی

    در این صندوق‌ها معمولا بیش از یک سهم از یک صنعت انتخاب می‌شود. وقتی یک صندوق بخشی را خریداری می‌کنید، سبدی از سهام به دست می‌آورید که نماینده آن بخش است. به این ترتیب، نیازی به تحقیق و خرید سهام شرکت‌ها به صورت جداجدا نیست. به بیان ساده تر شما با سرمایه گذاری در صندوق بخشی عملا در یک صنعت خاص سرمایه گذاری کرده‌اید و هنگام رشد آن صنعت خاص می‌تواند بازدهی خوبی کسب کنید.

    مشکلات و معایب صندوق بخشی

    سرمایه گذاری در صندوق بخشی چند مشکل هم دارد. هنگامی که شما در یک صندوق بخشی سرمایه گذاری می کنید، بخش عظیمی از سرمایه شما در یک بخش یا صنعت خاص سرمایه گذاری می‌شود. این کار باعث می‌شود ریسک سرمایه گذاری افزایش یابد و با افت قیمت یا بروز یک ریسک سیستماتیک در آن بخش یا صنعت خاص، ممکن است متوجه ضرر زیادی شوید.

    از جمله معایب دیگر صندوق‌های بخشی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

    نوسانات بالاتر از متوسط برخی بخش‌ها

    برخی بخش‌ها هستند که نوسانات بالاتر از میانگین در بازار دارند. به همین دلیل ممکن است با سرمایه گذاری در این صندوق‌ها ضررهای احتمالی در کوتاه‌مدت افزایش یابد. البته همین نکته را می‌توان در مورد سود آنها نیز گفت.

    فقدان تنوع در صندوق

    طبق تعریف، بخش بزرگی از پورتفوی یک صندوقِ بخشی از سهام مربوط به یک صنعت خاص تشکیل شده است. در نتیجه، ممکن است برای دستیابی به یک پرتفوی متنوع که می‌تواند یک صندوق سودمند هم باشد، مجبور به خرید چند صندوق بخشی مختلف شوید.

    پذیره‌نویسی صندوق سرمایه گذاری بخشی چگونه است ؟

    پذیره‌نویسی در صندوق سرمایه گذاری بخشی همانند سایر صندوق های سرمایه گذاری است. برای شرکت در این پذیره‌نویسی، باید با خرید واحدهای صندوق در پذیره‌نویسی شرکت کرد. صندوق‌های بخشی در ایران قابل معامله هستند و به همین دلیل هم برای خرید آنها و شرکت در پذیره ‎نویسی این صندوق‌ها باید کد بورسی داشت. پس از دریافت کد بورسی سرمایه گذار می تواند با ثبت نام در یکی از کارگزاری های کشور در پذیره‌نویسی صندوق بخشی شرکت نماید.

    اسامی صندوق های بخشی

    صندوق های بخشی موجود در بازار بورس قابل معامله هستند و اسامی آن ها را می توان در زیر مشاهده کرد:

    آذرین، فلز فارابی، بهین رو، پتروما، متال، سمان، پترو داریوش، پترو صبا، پترو آگاه، استیل، رویین، اتوآگاه.

    ترکیب دارایی صندوق های بخشی

    ترکیب دارایی صندوق های بخشی را می توان در جدول زیر مشاهده کرد:

    ترکیب دارایی صندوق های بخشی
    ترکیب دارایی صندوق های بخشی

    حد نصاب ترکیب دارایی‌ صندوق بخشی

    سبد سرمایه گذاری صندوق بخشی باید به گونه‌ای باشد که حداقل 70 درصد حجم آن به سهام و حق تقدم سهام مربوط به یک بخش خاص باشد. مابقی حجم باقی مانده از سبد سرمایه گذاری صندوق بخشی می‌تواند به دیگر دارایی‌ها اختصاص یابد. اما این دارایی‌ها نیز حداکثر مقدار خاصی را می‌توانند در بر بگیرند. به عنوان مثال سهام و حق تقدم سهام سایر بخش ها حداکثر 10 درصد حجم صندوق بخشی را می تواند شامل شود.

    تفاوت صندوق بخشی با صندوق های سرمایه گذاری دیگر

    تفاوت اصلی که صندوق بخشی با سایر صندوق های سرمایه گذاری دارد، در سبد سرمایه گذاری آن است.

    تفاوت صندوق بخشی با صندوق شاخصی

    صندوق شاخصی صندوقی است که هدف از آن کسب بازدهی معادل با مبنای تشکیل صندوق است. به عنوان مثال از این صندوق‌ها می‌توان صندوق شاخصی هم‌وزن کیان را نام برد. پورتفوی این صندوق باید به نحوی چیده شود که دستیابی به هدف یا کسب بازدهی به اندازه شاخص مبنا را امکان‌پذیر کند و به همین دلیل ممکن است از سهام زیاد و بخش‌های متنوعی تشکیل شود تا نماینده آن شاخص باشد. این در حالی است که در صندوق بخشی باید حداقل 70 درصد از حجم دارایی صندوق به سهام یک بخش خاص یا صنعت مشخص اختصاص داده شود.

    تفاوت صندوق‌های بخشی با صندوق‌های سهامی

    صندوق‌های بخشی اهداف متفاوتی نسبت به صندوق‌های سهامی دارند. در صندوق‌های سهامی، مدیران صندوق بر اساس شرایط بازار می‌توانند حداقل 70 تا 95 درصد از پورتفوی صندوق را به سهام شرکت‌های مختلف اختصاص دهند. اما در صندوق‌های بخشی این گونه نیست. مدیران صندوق بر اساس بخشی که صندوق بر پایه آن تشکیل شده است، می‌توانند سهام موجود در پورتفوی صندوق را تشکیل دهند.

    صندوق بخشی در چه صنایعی فعال و سودده است؟

    در بازار ایران صندوق های بخشی بیشتر در چهار بخش فلزات اساسی، پتروشیمی، سیمان، آهک و گچ و در نهایت خودرو فعال هستند. در آینده ممکن است صندوق های بخشی دیگری نیز به بازار اضافه شوند که سایر بخش‌ها را پوشش دهند.

    ریسک سرمایه گذاری در صندوق بخشی

    همان طور که اشاره کردیم، صندوق‌های بخشی عمدتا در بخش خاصی از بازار سرمایه گذاری می‌کنند. به این ترتیب، در صورت ایجاد شدن ریسک برای آن صنعت، سرمایه گذاران این نوع صندوق ها دچار ضرر نسبتا زیادی می‌شوند. چرا که عمدتا در یک بخش از اقتصاد سرمایه گذاری کرده‌اند و سبد سرمایه گذاری متنوعی ندارند.

    آیا صندوق بخشی ارزشمند است؟

    سرمایه گذاری در صندوق بخشی برای سرمایه گذارانی مناسب است که نوسانات بالقوه گسترده را قبول می‌کنند و افق سرمایه گذاری بلندمدتی دارند. البته، سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند سرمایه‌ اصلی خود را حفظ کنند، می‌توانند در بخش‌هایی با نوسانات کمتر از حد متوسط سرمایه‌گذاری کنند. هوشمندانه‌ترین راه استفاده از صندوق بخشی برای متنوع کردن سرمایه گذاری، آن است که در چند صندوق‌ بخشی مختلف که روی صنعت متفاوتی تمرکز می‌کنند، سرمایه گذاری نمایید. هر بخشی ویژگی خاص خود را دارد و از سوی دیگر، همبستگی کم بین بخش‌ها می‌تواند در برابر ضررهای ناشی از نوسانات بزرگ در هر بخش نیز سرمایه گذار را محافظت کند.