کژگزینی چیست و چه اثراتی دارد؟

با توجه به اینکه امروزه دنیای فناوری اطلاعات است کمتر کسی در جامعه پیدا می‌شود که گوشی هوشمند نداشته باشد. البته افراد همیشه توانایی خرید گوشی‌های نو را ندارند و گاهی اوقات برای خرید گوشی هوشمند به بازار گوشی‌های دست دوم روی می‌آورند.

هنگام مراجعه به بازار گوشی‌های دست دوم خریداران از اطلاعات کامل گوشی‌های دست دوم خبر ندارند و عملا نمی‌توانند حرف‌های فروشندگان را مورد ارزیابی قراردهند. در واقع فروشنده اطلاعاتی در مورد کیفیت کالای فروشی خود ادعا می‌کند که خریدار چندان اعتمادی نمی‌تواند به آن حرف‌ها داشته باشد.

این نابرابری اطلاعات در علم اقتصاد به عدم تقارن اطلاعات شهرت دارد. عدم تقارن اطلاعات باعث می‌شود که خریداران محصولات دست دوم مانند گوشی هوشمند دچار کژ‌گزینی یا انتخاب اشتباه بشوند. زیرا فروشندگان در مورد محصولات خود اطلاعات کامل و کافی دارند اما در طرف دیگر معامله که خریداران قرار دارند از این اطلاعات بی‌بهره هستند. در ادامه ابتدا به بررسی تاریخچه کژگزینی می‌پردازیم.

پیدایش کژگزینی

در سال 1970 یکی از اساتید علم اقتصاد به نام جرج آکرلف مقاله‌ای را در مورد عدم تقارن اطلاعات منتشر کرد. آکرلف در این مقاله علت وجود کژگزینی را عدم تقارن اطلاعات بیان می‌کند. برای توضیح این امر نیز به بازار خودروهای دست دوم اشاره می‌کند. آکرلوف خودرو‌های دست دوم را به دو دسته لیمو (خودروهای دست دوم با کیفیت پایین) و خودرو‌های آلو (خودروهای دست دوم با کیفیت بالا) تقسیم بندی کرده بود.

فروشندگان از لیمو بودن یا آلو بودن خودروهای خود آگاه هستند ولی خریداران از این موضوع بی‌خبرند. آکرلوف اینگونه کژگزینی را شرح می‌دهد: اگر یک خودروی آلو برای فروشنده 1000 دلار ارزش داشته باشد و یک خودروی لیمو 500 دلار برای فروشنده ارزش داشته باشد، خریدار به دلیل اینکه نمی‌تواند لیمو یا آلو بودن خودرو را تشخیص دهد، قیمت مثلا 700 دلار را به فروشنده پیشنهاد می‌دهد.

فروشندگان با این قیمت پیشنهادی، خودرو‌های آلو را از بازار خارج می‌کنند و تنها فروشندگانی حاضر به انجام چنین معامله‌ای هستند که می‌دانند خودرو‌های آن‌ها لیمو یا کم‌کیفیت است. در نتیجه در این حالت کژگزینی اتفاق خواهد افتاد. از طرفی دیگر خریدارانی که باهوش‌تر هستند و حس می‌کنند که خودروهای آلو از بازار خارج شده‌اند قیمت پیشنهادی خود را تغییر داده و از 700 دلار به 500 دلار می‌رسانند.

در این صورت فقط خودرو‌های لیمو معامله شده‌اند و خودرو‌های آلو به کلی از بازار خارج شده و بازاری برای آن‌ها وجود ندارد. به گفته آکرلوف این عدم تقارن اطلاعات موجب شکست بازار می‌شود. زیرا امکان دارد که خریداران دیگر خواهان خودرو‌های لیمو نباشند.

کژ‌گزینی در بازار بیمه

یکی دیگر از بازارهایی که کژگزینی در آن وجود دارد، بازار بیمه است. بیمه‌گر هرگز نمی‌تواند به صورت کامل از اطلاعات بیمه شونده خبر داشته باشد. در نتیجه بیمه‌گران سعی می‌کنند قیمت بیمه را افزایش دهند تا بتوانند ریسک‌های خود را کاهش دهند. اما با این کار افرادی که سالم‌تر هستند کمتر تمایل دارند که خود را بیمه کنند.

با کاهش تعداد افراد سالمی که خود را بیمه کرده‌اند، شرکت‌های بیمه‌ مجبورند قیمت بیمه را دوباره افزایش دهند با این افزایش قیمت علاوه بر افراد سالم عده‌ای دیگر از افرادی که کاملا از لحاظ جسمی سالم نبودند نیز دیگر خواهان خرید بیمه نمی‌شوند چون دیگر توان مالی کافی برای این کار ندارند. در نتیجه عدم تقارن اطلاعاتی، در نهایت موجب شکست بازار می‌شود.

کژگزینی چگونه کاهش می‌یابد؟

یکی دیگر از اقتصاددان‌های زمینه اطلاعات مایکل اسپنس است. اسپنس در مقاله خود بیان می‌کند افرادی که اطلاعات دقیق و بهتری دارند می‌توانند از طریق علامت‌دهی، این اطلاعات مفید را به کسانی که اطلاعات ندارند منتقل کنند. اسپنس مثالی را در مقاله خود بیان می‌کند که در مورد سود سهام شرکت‌ها است. شرکت‌ها به سهام داران خود سود پرداخت می‌کنند.

این در حالی است که مالیات بر سود بالاتر از مالیات بر سود سرمایه است. اما چرا این شرکت‌ها همچین کاری را می‌کنند؟ جواب سوال این است که شرکت‌ها با پرداخت سود به بازار علامت خوب بودن می‌دهند. در نتیجه سهام شرکت در بازار با افزایش قیمت مواجه می‌شود و مالیاتی که برای پرداخت سود متحمل شده‌اند جبران می‌شود و ارزش گذاری سهام انجام می شود.

جمع بندی

کژگزینی به معنی انتخاب نادرست است و زمینه ایجاد آن اطلاعات نامتقارن است. اطلاعات نامتقارن در بازارهای مختلف از جمله بازار کالاهای دست دوم بیشتر مشاهده می‌شود. در نهایت کژگزینی می‌تواند منجر به شکست بازار گردد و اندازه بازار را کوچک و کوچکتر نماید. برای کاهش کژگزینی، افرادی که اطلاعات کافی و خوبی دارند می‌توانند از طریق علامت‌دهی این اطلاعات را به دیگران منتقل کنند. در کنار آشنایی با کژگزینی بهتر است با اثر لکه نفتی و خطای تعمیم نیز آشنا شوید.