ارزشیابی سهام چگونه انجام می‌شود؟

یکی از مهمترین مواردی که در مورد بازارهای سرمایه‌گذاری مطرح می‌شود، ارزشیابی سهام و به عبارتی قیمت‌گذاری آن است. داشتن ارزیابی مناسب از بورس و سهم‌های موجود در آن می‌تواند به افراد کمک کند تا سهام مناسب را شناسایی کنند و سرمایه‌گذاری معقولی انجام دهند. در ادامه به روش‌های ارزشیابی سهام می‌پردازیم و شما را با آنها آشنا می‌کنیم. ارزشیابی سهام به شما کمک می‌کند تا بتوانید به ارزش ذاتی یک سهم دست پیدا کنید و به همین دلیل هم شما را از خرید سهم‌هایی که دچار حباب قیمتی باشند، دور می‌کند.

روش‌های ارزشیابی سهام شرکت‌ها

به طور کلی 4 روش برای ارزشیابی سهم‌های بورسی وجود دارد. اولین مورد ارزشیابی بر اساس دارایی یک شرکت است. مورد دوم، ارزشیابی با توجه به دیدگاه سودآوری شرکت است. سومین موضوع به بررسی جریان‌های نقدی می‌پردازد و در نهایت هم معیارهای مقایسه‌ای چهارمین روش ارزشیابی سهام را تشکیل می‌دهند.

ارزشیابی بر اساس دارایی شرکت‌ها

در ارزشیابی بر اساس دارایی‌های یک شرکت باید به 6 نکته توجه کرد. این نکات از ارزش اسمی سهام، ارزش دفتری سهام، ارزش بازار سهام، ارزش جایگزینی سهام، ارزش سهام بر مبنای خالص ارزیابی دارایی‌ها و در نهایت ارزش تصفیه‌ای. در ادامه به توضیح هر یک از این روش‌ها می‌پردازیم.

ارزش اسمی سهام

ارزش اسمی سهام ارزشی است که هنگام انتشار اوراق سهام معین می‌شود. ارزش اسمی هر برگه سهام در ایران 1000 ریال است. ارزش اسمی به این صورت تعیین می‌شود که سرمایه شرکت را به تعداد سهم‌های آن تقسیم می‌کنند. ارزش اسمی سهم با ارزش بازاری آن تفاوت دارد.

ارزش دفتری چیست؟

هر شرکتی دارایی‌هایی دارد. دارایی‌های مختلف شرکت‌ها در ترازنامه درج می‌شوند و ارزش آنها نیز ثبت می‌گردد. به این عدد ارزش دفتری آن دارایی گفته می‌شود. از سوی دیگر، هر شرکتی بدهی‌هایی هم دارد. کسر بدهی‌ها از دارایی‌های یک شرکت، مبنایی برای تعیین ارزش دفتری سهام است. در واقع اگر بدهی‌های یک شرکت را از دارایی‌های آن کسر کرده، سپس سهام ممتاز را از آن کم کنیم و باقیمانده را بر تعداد سهام عادی شرکت تقسیم نماییم، ارزش دفتری را محاسبه کرده‌ایم.

ارزش بازاری سهام

وقتی سهام یک شرکت در بورس معامله می‌شود، عرضه و تقاضایی برای آن وجود دارد. این عرضه و تقاضا قیمت سهم را در بازار تعیین می‌کنند. به این قیمت که بر اثر فرآیند عرضه و تقاضا ایجاد شده است، ارزش بازاری سهم گفته می‌شود.

مفهوم ارزش جایگزینی چیست؟

احتمالا تا حالا عبارت ارزش جایگزینی به گوشتان خورده باشد. ارزش جایگزینی به زبان ساده به معنای آن است که اگر بخواهیم شرکتی مشابه آنچه سهامش را داریم در حال حاضر ایجاد کنیم، چقدر باید خرج کنیم. به این ترتیب، هر برگه سهم شرکت مورد نظر هم این اندازه ارزش خواهد داشت.

ارزشیابی سهام بر اساس خالص ارزش دارایی‌ها

در روش ارزش خالص دارایی که با NAV هم نمایش داده می‌شود، بدهی‌های یک شرکت از دارایی‌های آن کم می‌شود و پس از کسر سهام ممتاز، آن را بر تعداد سهام عادی شرکت تقسیم می‌نماییم. شاید در این شرایط بپرسید تفاوت NAV با ارزش دفتری در چیست؟ تفاوت این دو در آن است که NAV معمولا به روز شده است و خالص دارایی‌ها در لحظه جاری است اما ارزش دفتری عموما هنگام ایجاد شرکت نوشته و محاسبه می‌شود. به همین دلیل هم تحولات شرکت و ارزش افزوده آن در طول زمان در روش خالص ارزش دارایی‌ها به حساب می‌آید اما در ارزش دفتری خیر.

ارزش تصفیه‌ای چیست؟

در این روش ارزشیابی سهام فرض می‌شود که یک شرکت را منحل کنیم. در این صورت با فروش دارایی‌های آن و پرداخت بدهی‌ها تا چه حد می‌توانیم دیون مربوطه را پرداخت کرده و حقوق صاحبان سهام را پرداخت نماییم. در نهایت میزان باقی مانده ارزش سهم را تعیین می‌کند. اگر پس از کسر این بدهی‌ها از وجوه نقد حاصل از دارایی‌ شرکت، پولی باقی نماند ارزش انحلال صفر یا منفی شده و ارزشی برای تقسیم نمی‌ماند. اما اگر مقدار باقی مانده مازاد بر بدهی‌ها مثبت باشد، می‌توانیم ارزشی برای سهم قایل شویم.

ارزشیابی بر اساس سودآوری شرکت‌ها

برای ارزشیابی سهام شرکت‌ها بر اساس سودآوری دو راه وجود دارد. روش اول بر مبنای ارزش ذاتی سهام است و روش دوم محاسبه بر اساس نسبت p/e است. در ادامه به معرفی این دو روش می‌پردازیم.

ارزش ذاتی سهام چیست؟

بر اساس این روش، ابعاد مختلف یک کسب و کار مورد بررسی قرار می‌گیرد و مواردی از قبیل صورت‌های مالی، پتانسیل‌های ممکن برای آن شرکت و دارایی‌های مشخص و نامشخص آن مد نظر قرار می‌گیرد. مهمترین نقش در تعیین ارزش ذاتی سهام، ارزش حال جریان نقدی آینده یک شرکت است. به این ترتیب چشم‌اندازی که از آینده یک شرکت به چشم می‌آید و سودی که به دست می‌آورد، در تعیین ارزش ذاتی آن نقش ایفا می‌کنند.

روش دوم؛ ارزشگذاری بر اساس p/e

علاوه بر روش ارزش ذاتی، روش ارزشیابی دیگری نیز برای بازار سهام وجود دارد. این روش دوم بر اساس p/e است که عبارت است از تقسیم قیمت یک سهم به پیش‌بینی سود سهام آن. وقتی این عدد به دست آمد می‌توانیم آن را با سود گزینه‌های کم‌ریسک مقایسه نماییم. مفهوم این نسبت آن است که سرمایه‌گذار برای کسب یک تومان بازدهی چقدر حاضر به پرداخت است. به عنوان مثال، سرمایه‌گذاری ۱ میلیون تومان در بانک سالی 16% سود می‌دهد. به این ترتیب، در پایان یک سال شما 160 هزار تومان سود دریافت می‌کنید. این به معنای آن است که p/e بانک عبارت است از: 6.25 = 16۰,۰۰۰ / ۱۰۰۰,۰۰۰. پس سرمایه‌گذاری شما در بانک به معنای آن است که حاضرید به ازای یک تومان سود، 6.25 تومان در آن سرمایه‌گذاری نمایید. یک نتیجه هم آن است که اگر شما در بورس سرمایه‌گذاری نمایید و سهم شرکتی را بخرید که p/e آن بزرگتر از 6.25 باشد، کمتر از سود بانکی به دست می‌آورید و اگر p/e آن کمتر از 6.25 باشد، سود شما بیش از سود بانکی خواهد بود.

ارزشیابی سهام بر مبنای جریان‌های نقدی تنزیل شده

سومین روشی که در اینجا مورد بررسی قرار می‌دهیم، جریانات نقدی تنزیل شده است. این شیوه ارزشیابی، جریانات نقدی تنزیل شده حاصل از تخمین‌ جریانات نقدی آتی و تنزیل آن‌ها را تحلیل می‌کند. در نتیجه این تحلیل و واکاوی می‌توان ارزش حال را تخمین زد و پتانسیل یک سرمایه‌گذاری را مورد بررسی قرار داد. اگر مقدار به دست آمده بیش‌تر از هزینه حال شده سرمایه‌گذاری‌ها باشد، ممکن است گزینه سرمایه‌گذاری مناسبی را پیش رو داشته باشیم.

ارزشیابی مبتنی بر معیارهای مقایسه‌ای!

در ارزشیابی به شیوه مقایسه‌ای از ضرایب (قیمتی و بنگاه) استفاده می‌گردد. به همین دلیل هم هست که آن‌ها را روش‌های تحلیل ضرایب و ضرایب ارزش گذاری نامگذاری کرده‌اند. این شیوه زمانی به کار گرفته می‌شود که سایر روش‌ها دشوار باشند و نتوانیم از آنها استفاده نماییم. معمولا در استفاده از روش‌های ارزشیابی مقایسه‌ای دو شیوه مرسوم است یکی به کارگیری داده‌های تاریخی و دیگری استفاده از داده‌های پیش‌بینی‌شده.