ارزش خالص دارایی یا NAV چیست و چطور به سود بردن ما کمک می‌کند؟

عمده دلیلی که هر شخص اقدام به سرمایه گذاری می‌کند داشتن قدرت مالی برای آینده است. اما یکی از انتظارات رایج هر کدام از ما کسب بازدهی و افزایش دارایی‌مان در مسیر سرمایه گذاری است. اما این افزایش دارایی را به چه نحو می‌توان به دست آورد؟ به عنوان مثال در بازار سهام، سرمایه گذاران حرفه‌ای از طریق تحلیل‌های تکنیکال و بنیادی (فاندامنتال) متوجه می‌شوند که ارزش روز سهام موردنظرشان از ارزش ذاتی آن چقدر فاصله دارد و اگر ارزش ذاتی سهم بیش‌تر از قیمت روز آن بود، آن موقع اقدام به خرید می‌کنند. اما در مورد صندوق های سرمایه گذاری از چه طریق می‌توان به محاسبه ارزش‌ صندوق پرداخت؟ ارزش خالص دارایی که به نام اختصاری (NAV) معروف است چنین کاربردی را در صندوق ها دارد. اما ارزش خالص دارایی یعنی چه و چه ویژگی‌هایی دارد؟ در ادامه به بررسی مفهوم ارزش خالص دارایی یا NAV در سرمایه گذاری خواهیم پرداخت.

صندوق های سرمایه گذاری از ارکان اساسی در سرمایه گذاری

در میان زمینه‌های اساسی سرمایه گذاری در بسیاری از کشورها به ویژه کشور خودمان ایران می‌توان گفت که صندوق های سرمایه گذاری و شرکت‌هایی که به امر سرمایه گذاری می‌پردازند از ارکان اساسی در عرصه سرمایه گذاری هستند. بیش‌تر دارایی‌های هر کدام از این صندوق‌ها یا از سهام و یا از دارایی‌های مالی دیگر مانند اوراق قرضه و سپرده‌های بانکی و اوراق و مشتقه و یا ترکیبی از این چند گروه تشکیل شده‌اند. به همین خاطر برای به دست آوردن ارزش خالص دارایی هر کدام از آن‌ها نیز با اعداد و ارقامی سر و کار داریم که خود صندوق‌ها به طور انحصاری در هر روز منتشر می‌کنند.

ارزش خالص دارایی (NAV) چیست؟

ارزش خالص دارایی که در زبان انگلیسی به آن (Net Asset Value) گفته می‌شود به ارزش ذاتی دارایی‌های شرکت می‌پردازد و در بورس اوراق بهادار نیز می‌توان به کمک آن به ارزش‌یابی صندوق‌های سرمایه گذاری و شرکت‌های سرمایه گذاری پرداخت. می‌توان گفت که از طریق ارزش خالص دارایی می‌شود به طور استاندارد به بررسی ارزش دارایی‌های خالص شرکت و یا صندوق سرمایه گذاری موردنظر پرداخت. اما محاسبه ارزش خالص دارایی به چه شکل انجام می‌شود؟

محاسبه NAV یا ارزش خالص دارایی

ارزش خالص دارایی یک صندوق سرمایه گذاری می‌تواند بسیار ساده محاسبه شود. برای تمام کسانی که قصد سرمایه گذاری دارند و حتی کسانی که می‌خواهند به سرمایه گذاری در این صندوق‌ها بپردازند باید حداقل با محاسبه ارزش خالص دارایی آشنایی داشته باشند. راحت‌ترین راه برای محاسبه ارزش خالص دارایی این است که بدهی‌های صندوق را از ارزش کل دارایی‌های صندوق موردنظرمان کم کنیم. هر آن‌چه که در نتیجه این معادله به دست آمد، می‌شود ارزش کل دارایی صندوق. اما همه چیز همین جا تمام نمی‌شود. ما برای این که بفهمیم سرمایه‌مان در چه شرایطی است باید ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم را به دست آوریم. البته در صندوق‌های قابل معامله در بورس، این عدد در سایت tsetmc درج شده است.

محاسبه ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم

هر کدام از ما در صندوق های سرمایه گذاری دارای تعداد واحد سرمایه گذاری مشخصی هستیم. برای این که بدانیم هر کدام از سهم‌های ما چه میزان ارزش دارد و از کل ارزش خالص دارایی صندوق چقدر سرمایه و بازده نصیب ما شده است، به مفهوم ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم که به اختصار (NAVPS) نامیده می‌شود نیاز داریم. کافی است که قسمت دیگری به معادله بالا اضافه کنیم که بتوانیم ارزش خالص دارایی هر سهم‌مان را به دست آوریم. گفتیم باید ارزش کل دارایی‌ها را منهای بدهی‌ها کنیم تا ارزش خالص دارایی صندوق به دست بیاید. حالا باید نتیجه به دست آمده از این معادله را تقسیم بر تعداد سهام خود در صندوق سرمایه گذاری کنیم. محاسبه دقیق ارزش خالص دارایی باعث می‌شود تا شک و شبهاتی که نسبت به بازده سرمایه خود در صندوق داریم برطرف شوند. شبهاتی از این دست که چرا زمانی که صندوق با بازده بوده، ارزش واحد سرمایه گذاری سرمایه گذاران کم‌تر از بازده بوده است؟

بدهی های صندوق

برای پاسخ به سوال بالا که چرا زمانی که صندوق با بازده پیش می‌رود، ارزش واحدهای سرمایه گذاری سرمایه گذاران کم‌تر به نظر می‌رسد باید گفت که در معادله ارزش خالص دارایی، گزینه‌ای به نام بدهی‌های صندوق داریم که از میزان کل دارایی‌ها کم می‌شود. قسمتی از این بدهی‌ها شامل حال دستمزد افرادی می‌شود که به نام ارکان صندوق شناخته می‌شوند و نام تمام این افراد و میزان درصد دستمزد هر کدام از آنها در اساسنامه و امیدنامه صندوق ذکر شده است. نباید فراموش کنیم که ارزش خالص دارایی کل صندوق که با علامت اختصاری (NAV) شناخته می‌شود با ارزش خالص دارایی به ازای هر سهم (NAVPS) متفاوت است. تا به این قسمت متوجه تفاوت اصطلاحات و محاسبات مربوط به ارزش خالص دارایی شده‌ایم؛ حال به دو اصطلاح پرکاربرد در زمان خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری خواهیم پرداخت. این دو مفهوم NAV صدور و NAV ابطال نام دارند.

NAV ابطال چیست؟

زمانی که یک سرمایه گذار اقدام به فروش واحدهای سرمایه گذاری‌اش می‌کند، در واقع اقدام به ابطال واحدهای سرمایه گذاری می‌کند. در زمان فروش، قیمت واحدها با NAV ابطال محاسبه می‌شوند. ان ای وی ابطال هر واحد سرمایه گذاری با کسر هزینه کارمزد و سایر هزینه‌ها از قیمت فروش دارایی به دست می‌آید یعنی زمانی که اقدام به فروش واحدهای سرمایه‌ گذاری خود می‌کنیم هزینه کارمزد از قیمت فروش کسر می‌شود. به همین دلیل NAV ابطال معمولا کم‌تر از NAV هر واحد سرمایه گذاری است.

NAV صدور به چه معناست؟

زمانی که اقدام به خرید واحدهای سرمایه گذاری یک صندوق سرمایه گذاری می‌کنیم در واقع صدور واحد انجام می‌دهیم. همان‌طور که گفتیم در NAV ابطال کارمزد معاملات از قیمت فروش دارایی‌مان کسر می‌شود اما در NAV صدور بابت هر واحد، کارمزد پرداخت می‌کنیم. به همین خاطر میزان مبلغی که بابت NAV صدور هر واحد پرداخت می‌کنیم بیش‌تر از ارزش خالص دارایی هر واحد سرمایه گذاری است.

فایده دانستن NAV در معاملات

جالب است بدانیم که به عنوان سرمایه گذار و یا کسی که تازه می‌خواهد شروع به سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری کند، بهتر است قبل از متحمل شدن ضرر از سوی هر صندوقی که مدنظر داریم با دانستن و آگاهی نسبت به ارزش خالص دارایی هر صندوق هر چه آگاهانه‌تر و هوشمندانه‌تر اقدام به سرمایه گذاری کنیم. زمانی که ارزش خالص دارایی NAV بیش‌تر از ارزش ذاتی دارایی یک صندوق و یا سهام است پس با ورود به آن صندوق و سرمایه گذاری در آن با ریسک بسیار بالایی مواجه خواهیم بود. با رجوع به سایت TSETMC می‌توان از ارزش خالص دارایی هر صندوق و یا سهم آگاه شد و به موقع معامله را انجام داد. به عنان مثال می‌توان به معاملات اخیر نگاه کرد و متوجه شد که اگر با مفهوم ارزش خالص دارایی آشنا بودیم تا چه اندازه می‌توانستیم معامله موفقی داشته باشیم. صندوق‌هایی مانند صندوق پالایشی یکم جز صندوق های سرمایه گذاری بوده‌اند که اگر افراد به ارزش خالص دارایی آن توجه می‌کردند می‌توانستند زمان ورود و خروج مناسب خود به آن را تا حد قابل توجه‌ای مشخص کنند.

نتیجه گیری

مباحثی مانند مفهوم NAV صدور و ابطال و ارزش خالص دارایی کل و آن چه که به عنوان ارزش خالص دارایی به هر سهم تعلق می‌گیرد می‌توانند آگاهی ما را نسبت به آینده سرمایه گذاری و مسیری که انتخاب می‌کنیم بیش‌تر کنند و این قدرت را به ما بدهند که به دور از شبهات و شناخت نقاط مثبت صندوق های سرمایه گذاری با خیالی راحت به این حوزه سرمایه گذاری موفق وارد شویم و بازدهی موردنیاز و موردانتظار خود را کسب کنیم. محاسبات و شناخت وبسایت‌های مرجع و رجوع به این ابزارها به هر سرمایه گذار این اطمینان را می‌دهد که می‎توان به راحتی و با تکیه به مدارک و استنادات رسمی بهترین گزینه را برای آینده مالی خود انتخاب کنیم.