تفاوت ارز آزاد و متقاضی چیست؟

ارز به نوع پذیرفته‌شده‌ای از پول گفته می‌شود که شامل سکه و اسکناس‌های کاغذی می‌شود و توسط دولت تولید و توزیع شده و در داخل سیستم اقتصادی در گردش است. ارز وسیله‌ای است که با آن کالا و خدمات در یک اقتصاد مدرن مبادله می‌شود و با استفاده از این وسیله‌ی مبادله، ارزش تمامی کالا، محصولات و خدمات ارزش‌گذاری خواهند شد.

تفاوت ارز و پول رایج

پول رایج دریک کشور، همان اسکناسی است که در دست مردم قرار دارد و با استفاده از آن می توان به خرید و فروش کالا و خدمات پرداخت. اما اگر پول رایج کشوری وارد چهارچوب سیاسی یک کشور دیگر شود به آن ارز اطلاق خواهد شد.

نکته قابل توجه این است که پول‌های رایج بعضی از کشور‌ها به عنوان ارز‌هایی برای تجارت بین‌المللی استفاده می‌شود. از جمله این ارز‌ها دلار آمریکا، پوند انگلستان و یورو اتحادیه اروپا است. البته دلیل اینکه این ارز‌ها به عنوان ارز‌های بین المللی شناخته شده هستند این است که کشور‌هایی که پول رایج آنها‍ است قدرت اقتصادی بالایی دارند.

ارز آزاد چیست؟

ارز آزاد ارزی است که قیمت آن در بازار آزاد و با توجه شرایط اقتصادی و عرضه و تقاضا در بازار ارز تعیین می‌شود. این ارز‌ها در واقع پول‌های خارجی هستند که خارج از اختیار دولت و سیستم‌های بانکی بوده و تحت اختیار صرافی‌ها و افراد جامعه است. عموما این ارز‌ها را افراد به منظور کسب سود یا جلوگیری از کاهش ارزش دارایی‌های خود اقدام به خرید خواهند کرد. خرید ارز آزاد بسیار ساده است و می‌توان با مراجعه به صرافی‌های مجاز اقدام به خرید این نوع ارز کرد.

ارز مبادله‌ای چیست؟

ارز مبادله‌ای ارزی است که توسط دولت و در یک سامانه‌ای به نام مرکز مبادلات ارزی ارائه می‌شود. این ارز را به آسانی ارز آزاد نمی‌توان تهیه کرد، بلکه فقط در اختیار شرکت‌ها یا اشخاص خاصی که اقدام به واردات یک سری اقلام ضروری می‌کنند، قرار دارد و به آنها داده خواهد شد. ارز مبادله‌ای فقط توسط دولت عرضه می‌شود و در بازار آزاد قابل تهیه نخواهد بود.

ارز مبادله‌ای برای واردات تمام کالاها نبوده و تنها به بعضی کالاها اختصاص می‌یابد. کالاها برای واردات، توسط دولت به ده گروه کالایی تقسیم شده‌اند. از این ده گروه، گروه دهم گروه کالاهای لوکس است که ارز مبادله‌ای به آنها تخصیص نمی‌یابد. کالا‌های لوکس به آن دسته از کالا‌ها گفته می‌شود که بسیار ارز بر است و اینکه نیاز اساسی خانوار‌ها و مواد اولیه کارخانجات نیست.

کالاهای 9 گروه دیگر مشمول دریافت ارز مبادله‌ای می‌شوند. زیرا این کالا‌ها، کالای اساسی یا مواد اولیه برای تولید یک محصول خواهند بود که در داخل کشور وجود ندارند یا به اندازه کافی تولید نمی‌شوند. البته با توجه به توان و ظرفیت تولید داخلی کالاهای گروه‌های مشمول ارز مبادله‌ای به تدریج کمتر می‌شوند.

ارز متقاضی چیست؟

ارز متقاضی به ارز‌هایی با منشاء خارجی اطلاق می‌شود. ارز متقاضی انواع مختلفی دارد:

1. ارزهایی که حاصل صادرات یک کالا و محصولی که از ایران به سایر کشور‌ها صادر شده باشد و مبلغ ارزی آن در یک حسابی نگه داشته شود. پس این فرد یا شرکتی که صادرات را انجام داده و دارای ارز در خارج از کشور است، می‌تواند از آن برای واردات کالای گروه 1 تا 9 اقدام نماید.

2. حواله‌های وارده از خارج از کشور و اسکناس‌های واریز شده به حساب ارزی مشتریان. اگر شخصی از خارج از کشور حواله ارزی دریافت نماید می‌تواند از آن به عنوان ارز متقاضی برای واردات استفاده نماید.

3. ارزهایی که بین بانکی نبوده و قبلاً از بازار فرعی نیز تهیه نشده باشد. به این منظور که شخصی یا شرکتی ارزی را در اختیار دارد اما این ارز حاصل از کسب درآمد بوده و از بازار آزاد تهیه نشده باشد.

ویژگی اصلی واردات با ارز متقاضی این است که فرد تاجر یا وارد کننده نیازی به تعهد نامه‌ای که بر اساس آن اصل پروانه گمرکی کالا را تحویل دهد، ندارد.

جمع‌بندی

ارز آزاد را به آسانی و بدون مشکل می‌توان از صرافی‌های مجاز کشور تهیه کرد و هر فردی می‌تواند این کار را انجام دهد. درصورتی که ارز نیمایی فقط برای تجار و شرکت‌های وارد کننده کالا‌های اساسی و مواد اولیه است که نیاز اصلی کشور بوده و هر کسی نمی‌تواند تقاضا کننده آن باشد. ارز متقاضی نیز ارزی است که همانند ارز نیمایی برای واردات کالا و مواد اولیه ضروری کشور در نظر گرفته شده است با این تفاوت که این ارز از سامانه نیما تهیه نشده بلکه دارای منشاء خارجی است.