کدام بازارها در 4 سال اخیر از تورم عقب ماندند و کدام جلو افتادند؟

امروز 12 مرداد ماه 1400 کار دولت دوازدهم به پایان رسید و به کار خود خاتمه داد. دوره 4 ساله 1396 تا 1400 اتفاقات زیادی در صحنه سیاست و اقتصاد کشور رخ داد. کمتر از یک سال پس از روی کار آمدن دولت، ترامپ از برجام خارج شد و تحریم‌های زیادی روی اقتصاد ایران اعمال گردید. نتیجه این کار افزایش چشمگیر قیمت دلار در بازار آزاد بود. افزایش دلار نیز به نوبه خود موجب رشد بازارهای سرمایه‌گذاری شد. در این 4 سال، مردم با تورم چشمگیری روبرو بودند که بسیاری از اقشار جامعه را با افت ارزش حقیقی سرمایه‌هایشان روبرو کرد. کسانی که سرمایه‌گذاری مناسبی نکرده بودند، بدل به بازندگان این دوره شدند. البته کسانی هم بودند که در همین دوره مغلوب وضعیت بد اقتصادی نشدند. در ادامه به برندگان و بازندگان دوره تصدی دولت دوازدهم اشاره می‌کنیم و بازدهی بازارهای مختلف را در این بازه 4 ساله بررسی می‌کنیم.

امواج سونامی تورمی بر پیکره اقتصاد ایران

آمریکا در 18 اردیبهشت 1397 رسما از برجام خارج شد. این اتفاق تاثیر زیادی روی شکل‌گیری موج تورمی در کشور داشت. اگر نگاهی به آمار تورم ماهانه بیندازیم، مشاهده می‌کنیم در بازه مرداد 1396 تا اردیبهشت 97 تورم بین صفر تا 1.3 درصد در هر ماه رشد داشته است. در واقع از ابتدای مرداد 96 تا پایان اردیبهشت 97 یعنی یک بازه 10 ماهه تورم 7 درصد بود. اما از خرداد 97 تورم روندی فزاینده طی کرد و بازارهای سرمایه‌‎گذاری را نیز با خود به پیش راند. پیامدهای ناشی از تحریم‌ها، رشد دلار، شرایط کرونایی و برخی از عوامل دیگر باعث شد در دوره چهار ساله مرداد 96 تا مرداد 1400 سطح عمومی قیمت‌ها بیش از 3 برابر شود. این تورم ارزش سرمایه‌هایی را که نقد مانده یا در جای نامناسبی سرمایه‌گذاری شده بودند، به شدت کاهش داد.

بیشتر بخوانید: افزایش نرخ تورم ماهانه سیگنالی برای سرمایه‌گذاری؟

پرش دلار با اهرم تحریم‌ها

همان طور که گفتیم حدود یک سال پس از روی کار آمدن دولت دوازدهم، ترامپ از برجام خارج شد. این اتفاق قیمت دلار در بازار آزاد را به شدت افزایش داد. به طور کلی، دلار در طول بازه 4 ساله 11 مرداد 96 تا 1400 از 3820 تومان به حدود 25 هزار و 580 تومان افزایش پیدا کرد یعنی عملا در این چهار سال 6.7 برابر شد. بازارهای سرمایه‌گذاری نیز در واکنش به این رشد، با صعود روبرو شدند.

دوران طلایی فلز زرد

یکی از بازارهای سرمایه‌گذاری که در دولت دوازدهم رشد چشمگیری تجربه کرد، بازار طلا بود. قیمت هر گرم طلای 18 عیار در ابتدای دولت دوازدهم 118 هزار و 134 تومان بود. با این حال، عواملی که در بالا شرح دادیم موجب شد قیمت طلا در سال‌های 97 تا 99 رشد قابل توجهی پیدا کند. بررسی‌های سرمایه پلاس نشان می‌دهد قیمت هر گرم طلای 18 عیار در 11 مرداد سال 97، یعنی با گذشت یک سال از عمر دولت، 156 درصد رشد کرد و به هر گرم 302 هزار و 430 تومان رسید. طلا در سال 99 هم رشد چشمگیری را تجربه کرد که از جمله دلایل آن تشدید کرونا در جهان و افزایش قیمت جهانی طلا و دیگری رشد ارزش دلار در برابر ریال بود. با این حساب، به طور کلی قیمت هر گرم طلای 18 عیار در بازه 11 مرداد 96 تا 1400 حدودا 9.26 برابر شده است.

بیشتر بخوانید: بهترین روش‌های سرمایه‌گذاری با پول کم در سال 1400

از طرف دیگر، قیمت هر سکه امامی نیز در این بازه رشد قابل توجهی داشت. هر سکه امامی در 11 مرداد 96 و قبل از روی کار آمدن دولت دوازدهم، به قیمت یک میلیون و 220 هزار تومان معامله می‌شد. در طول چهار سال زمامداری دولت قیمت سکه امامی 9.19 برابر شد و به قیمت 11 میلیون و 211 هزار تومان رسید.

جهش بورس در بازه 4 ساله

بورس تهران در بازه 4 ساله 11 مرداد 96 تا 1400 رشد خوبی را به خصوص در سال‌ 98 و نیمه اول سال 99 پشت سر گذاشت. در مجموع بورس در این بازه زمانی 16.7 برابر شد که بهتر از رشد بازارهای سرمایه‌گذاری دیگر بوده است. در واقع، اگر کسی در این 4 سال در بازارهای بالا سرمایه‌گذاری کرده بود، نه‌تنها کاملا در برابر تورم بیمه شده بود، بلکه سرمایه حقیقی وی نیز افزایش پیدا می‌کرد.

سرمایه‌گذاری در مسکن چقدر عایدی داشت؟

در بازه 4 ساله‌ای که مطرح کرده‌‎ایم، قیمت مسکن نیز افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است. بر اساس گزارش بانک مرکزی، قیمت هر متر مربع مسکن در شهر تهران در پایان تیر 96 حدود 4.5 میلیون تومان بوده که در پایان تیر 1400 به بیش از 30 میلیون تومان رسیده است. این اعداد به معنای آن است که قیمت مسکن در این بازه 5.4 برابر شده است.

بانک؛ بازنده تورم سال‌های 96 تا 1400

بالاتر دیدیم که بازارهای سرمایه‌گذاری بر تورم 4 سال اخیر پیشی گرفته‌اند. اما بسیاری از سرمایه‌گذاران پول خود را در بانک قرار می‌دهند. در این حالت چقدر سود یا زیان کرده‌اند؟ اگر بانک سالانه 16 درصد سود بدهد، در این بازه 4 ساله سرمایه شما 1.88 برابر و اگر سالانه 18 درصد سود بدهد، سرمایه شما را تقریبا 2 برابر می‌کرد. بانک هرچند ریسک پایینی دارد اما بازدهی آن تورم را پوشش نمی‌دهد. به این ترتیب بازندگان این دوره کسانی هستند که پول خود را به صورت نقد نگه داشته یا در بانک سرمایه‌گذاری می‌کردند.

بیشتر بخوانید: چرا بانک گزینه سرمایه ‌گذاری خوبی نیست؟

کارنامه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در 4 سال اخیر

در بالا بازارهای سرمایه‌گذاری مختلف را مورد بررسی قرار دادیم. دیدیم که بازارهای سرمایه‌گذاری چقدر سود عاید سرمایه‌گذاران می‌‎کردند. اما در مورد صندوق‌ها چطور؟ واقعیت این است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز از شرایط کلی بازار تاثیر پذیرفته‌اند. به عنوان مثال صندوق آوای سهام کیان در این مدت عملکرد بسیار عالی داشته و در بازه 11 مرداد 1396 تا 1400 تقریبا 25 برابر شده است. از طرف دیگر صندوق آهنگ سهام کیان نیز در همین بازه 14.2 برابر شده است. این اعداد به معنی آن است که اگر 4 سال پیش فقط 20 میلیون تومان در صندوق آوای سهام گذاشته بودید، اکنون پول شما حدود 500 میلیون تومان شده بود.

شاید بگویید بازار سهام ریسک دارد و قصد نداشته باشید وارد آن شوید. در این صورت اگر می‌خواستید می‌توانستید سرمایه خود را در یک گزینه کم‌ریسک مانند صندوق درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنید. صندوق درآمد ثابت کیان در این بازه 4 ساله پول شما را بیش از 2.5 برابر می‌کرد. این یعنی عملکردی بهتر از بانک با ریسک مشابه آن. علاوه بر این به پوشش دادن تورم نزدیک است. بنابراین برایتان صرفه بیشتری داشت در یک بازه بلندمدت در صندوق درآمد ثابت سرمایه‌گذاری کنید تا بانک.

بیشتر بخوانید: با صد میلیون تومان در سال 1400 چکار می‌شود کرد؟

جمع‌بندی

در بازه 4 ساله 11 مرداد 1396 تا 1400 تورم رشد زیادی داشت. در این بازه، دلار و بسیاری از گزینه‌های سرمایه‌گذاری با رشد قابل توجهی مواجه شدند. برندگان بزرگ این دوره کسانی بودند که در بازار سهام و برخی صندوق‌های سهامی پر بازده سرمایه‌گذاری کرده بودند. البته سرمایه‌گذاران در طلا و حتی مسکن هم از تورم جلو افتادند اما کمتر از بورس عایدی داشتند. این موضوع دو نکته مهم در پی دارد. یکی این که در بلندمدت و فاصله 3 تا 5 سال بازار سهام مناسب‌ترین بازار برای سرمایه‌گذاری بوده است و دیگر آن که در صورت عدم دانش کافی در خصوص بازار سهام می‌توان صندوق‌های سهام خرید و حتی بیشتر از شاخص کل بورس عایدی کسب کرد.

فراموش نکنید بازندگان این دوره شدید تورمی کسانی بودند که سرمایه آنها به صورت نقد باقی مانده بود یا در بانک سرمایه‌گذاری کرده بودند. سرمایه واقعی این افراد در طول زمان کمتر شده و نسبت به قبل فقیرتر شده‌اند. از آنجا که تورم بلندمدت ایران 20 درصد است و امسال هم به نظر می‌رسد تورم نسبتا بالایی را شاهد باشیم، سرمایه‌گذاری بار دیگر اهمیت خود را نشان می‌دهد.