صندوق سرمایه‌گذاری مختلط چیست و چه مزایایی دارد؟

برای سرمایه‌گذاری در بازار سهام دو راه وجود دارد. یکی از این راه‌ها مستقیم و دیگری غیرمستقیم است. سرمایه‌گذاری مستقیم به معنی آن است که شما خودتان مستقیما کد بورسی تهیه کرده و وارد خرید و فروش سهام شوید. راه دیگر آن است که سرمایه‌تان را وارد صندوق‌های سرمایه‌گذاری کنید و در واقع از دانش و تخصص مدیران صندوق‌ها برای افزایش دارایی خود استفاده نمایید. اما خود صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم دسته‌بندی مختلفی دارند و عایدی آنها با هم متفاوت است. در ادامه این صندوق‌ها را بیشتر شرح می‌دهیم.

صندوق سرمایه‌گذاری مختلط چیست؟

صندوق‌های سرمایه‌گذاری دسته‌بندی‌های مختلفی دارند و بسیاری از آنها برحسب جایی که در آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند، نام‌گذاری می‌شوند. مثلا بخش عمده دارایی صندوق سهامی روی سهام، صندوق درآمد ثابت بیشتر روی اوراق درآمد ثابت و صندوق طلا روی گواهی‌های سپرده طلا سرمایه‌گذاری شده ‌است. علاوه بر این صندوق‌هایی هم مانند صندوق جسورانه وجود دارد. اما با جستجوی صندوق‌ها به صندوق سرمایه‌گذاری مختلط برمی‌خوریم. این صندوق را می‌توان تلفیقی از صندوق درآمد ثابت و صندوق سهامی به حساب آورد.

صندوق سرمایه‌گذاری مختلط چگونه کار می‌کند؟

معمولا 40 تا 60 درصد از دارایی صندوق سرمایه‌گذاری مختلط در بازار سهام سرمایه‌گذاری می‌شود و 40 تا 60 درصد از آن نیز به اوراق درآمد ثابتی مانند اوراق مشارکت، سپرده و موارد دیگر اختصاص پیدا می‌کند. هر چه سهم سرمایه‌گذاری در سهام بالاتر باشد، احتمال بازدهی صندوق بالاتر می‌رود اما از طرفی ریسک آن نیز افزایش پیدا می‌کند.

مزایای سرمایه گذاری در صندوق های مختلط

صندوق‌های مختلط به دلیل ساختار و ماهیت خود مزایایی دارند که با سایر صندوق‌ها متفاوت است. اولین مزیتی که این گونه صندوق‌ها دارند آن است که هم قابلیت سود خوبی هم دارند هم ریسک آنها چندان زیاد نیست. این اتفاق به این دلیل ممکن است که هم قابلیت سود بردن از رشد بورس برای آنها وجود دارد و هم به دلیل این که بخش نسبتا بزرگی از دارایی آنها در اوراق درآمد ثابت سرمایه‌گذاری شده حتی با افت بازار بورس هم زیان آنها خیلی شدید نخواهد بود.

البته باید توجه کنید در شرایط صعودی بازار سهام نیز رشد این صندوق‌ها می‌تواند کمتر از صندوق‌های سهامی باشد. علاوه بر این، در شرایط تورم و رونق بازار سهام، این صندوق‌ها عملکرد بسیار بهتری در قیاس با بانک‌ها دارند. به همه این موارد می‌توان مدیران متخصص و آشنا به بازار را اضافه کرد. در واقع اگر دانش و زمان کافی ندارید، این گزینه هم یکی از موارد خوب سرمایه‌گذاری با ریسک معقول است. در نهایت، نقدشوندگی بالای این صندوق‌ها را می‌توان یک مزیت مهم دیگر آنها دانست. اگر تا به حال دچار صف فروش بازار سهام شده و در آن گیر افتاده باشید، اهمیت این موضوع و مزیت نقدشوندگی بالا را به خوبی درک خواهید کرد.

معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط

در بالا به مزیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط پرداختیم. اما این صندوق‌ها معایبی نیز دارند. از جمله این معایب می‌توان به محدودیت در میزان خرید اشاره کرد. در واقع، هر صندوق مختلط تنها می‌تواند تعداد واحدهای معینی را در اختیار سرمایه‌گذاران قرار دهد. اگر سرمایه‌گذاران نتوانند تعداد واحدهای مورد نیاز خود را در بازه زمانی مناسب خریداری کنند، باید آن قدر صبر کنند تا سایر سرمایه‌گذاران اقدام به ابطال واحدهای خود کنند. اینجا است که آنها می‌توانند وارد صندوق مختلط شوند.

یکی دیگر از معایبی که این صندوق‌ها می‌توانند برای عده‌ای داشته باشند آن است که اگر در بورس قابل معامله نباشند (یعنی جزو صندوق‌های etf به شمار نیایند)، قیمت لحظه‌ای آنها مشخص نیست. بنابراین اگر زمانی تصمیم به سرمایه‌گذاری در آنها بگیرید، قیمت روز کاری بعد برای واحدهای سرمایه‌گذاری اعمال می‌شود. در این صورت بهتر است زمانی اقدام به سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها کنید که فکر می‌کنید روند صعودی در بازارهایی مانند سهام حاکم باشد.

صندوق سرمایه‌گذاری مختلط مناسب چه افرادی است؟

صندوق‌های مختلط ترکیبی از گزینه‌های درآمد ثابت و بازار سهام هستند. به همین ترتیب برای افرادی که ریسک‌پذیری میانگینی دارند، مناسب هستند. فراموش نکنید در شرایط صعود بازار سود این صندوق‌ها بهتر از بانک‌ها است و اگر بازار نزولی شود هم ریسک آن کمتر از بازار سهام است. بنابراین اگر آن قدر ریسک پذیر هستید که سودآوری بانک و گزینه‌های درآمد ثابت شما را چندان راضی نمی‌کند و حاضرید برای بازدهی بالاتر ریسک بیشتری کنید. اما از طرفی آن قدر هم ریسک‌پذیر نیستید که وارد بازار سهام و گزینه‌های غیرمستقیم مربوط به آن شوید، این گزینه می‌تواند برای شما مناسب باشد.

چطور در صندوق سرمایه‌گذاری مختلط سرمایه‌گذاری کنیم؟

برای سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری مختلط کافی است بالای 18 سال سن داشته باشید. در این صورت می‌توانید به سایت صندوق‌های معتبر مراجعه نموده یا به صورت حضوری به دفاتر آنها بروید. با این کار می‌توانید واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط را بخرید. واحدهای سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند که یک دسته را عادی و دسته دیگر را ممتاز می‌گویند. این تقسیم‌بندی تاثیری در میزان سود یا زیان ندارد و اگر واحدهای عادی را هم بخرید همان قدر سود و زیان می‌کنید که واحدهای ممتاز را خریداری کرده باشید.

تنها موضوعی که واحدهای ممتاز بر آن تاثیرگذارند این است که سرمایه‌گذار آنها با خرید میزان مشخصی حق رای در مجمع صندوق پیدا می‌کند که این امکان برای سرمایه‌گذار عادی ممکن نیست.

چطور بهترین صندوق مختلط را برای سرمایه گذاری انتخاب کنیم؟

برای این که بهترین صندوق سرمایه گذاری مختلط را انتخاب کنید نباید آن را در یک بازه زمانی کوتاه بررسی کنید. کارنامه بلندمدت صندوق‌ها می‌تواند در مورد میزان تجربه و تبحر مدیران آن صندوق در مواجهه با ریسک‌های مختلف بازار در سال‌های متفاوت به شما اطلاعاتی بدهد. این اتفاق در کوتاه‌مدت ممکن نیست چون امکان دارد عواملی حتی شاید به طور اتفاقی بازدهی صندوق را متاثر کنند. بهترین صندوق مختلط را می‌توان صندوقی دانست که با کمترین ریسک بتواند بهترین بازدهی را در مقایسه با بازار به دست بیاورد. همچنین، صندوق‌هایی هم که برای اولین بار عرضه می‌شوند، می‌توانند پتانسیل خوبی برای رشد در آینده داشته باشند.

بازده صندوق های سرمایه‌گذاری مختلط

برای این که بدانید کدام صندوق‌ها در بازه‌های مختلف بهترین بازدهی را داشته‌اند، می‌توانید به سایت www.fipiran.com و بخش صندوق‌های مختلط مراجعه نمایید. این سایت اطلاعات مربوط به بازده صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط را در بازه‌های هفتگی، ماهانه، سه ماهه، شش ماهه، سالانه و بازدهی از زمان آغاز فعالیت صندوق‌ها را در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد. در حال حاضر 20 صندوق سرمایه گذاری مختلط در کشور فعال هستند که برخی از آنها ضامن نقدشوندگی داشته و برخی دیگر فاقد آن هستند.

ریسک صندوق های سرمایه‌گذاری مختلط

همان طور که اشاره کردیم، صندوق‌های مختلط هم ریسک دارند. مهمترین ریسکی که آنها را تهدید می‌کند، افت بازار سهام است که با توجه به سرمایه‌گذاری حدود نیمی از دارایی آن در بورس، موجب می‌شود بازدهی این صندوق‌ها هم افت کند. با این حال، نباید فراموش کرد ریسک این صندوق‌ها به دلیل سرمایه‌گذاری نیمی دیگر از دارایی این صندوق‌ها در گزینه‌های درآمد ثابت تا حدودی مدیریت می‌شود.

صندوق‌های مختلط در ایران

مراجعه به سایت‌های معتبر صندوق های سرمایه گذاری نشان می‌دهد در ایران تاکنون 22 صندوق سرمایه گذاری مختلط ثبت شده است. برخی از این صندوق‌ها دارای دوره تقسیم سود هستند در حالی که برخی دیگر تقسیم سود ندارند. منظور از دوره تقسیم سود این است که هر چند مدت یک بار سودی را بین صاحبان واحدهای صندوق تقسیم می‎‌کنند. این دوره تقسیم سود در صندوق های مختلط ایران یک ماهه، 3 ماهه، 5 ماهه، 6 ماهه و 12 ماهه است. صندوق‌های مختلطی که سود تقسیم نمی‌کنند، همه آن را یک جا می‌پردازند.

تقسیم سود می‌تواند نکات مثبت و منفی داشته باشد. عدم تقسیم سود می‌تواند دارایی فرد را از طریق نرخ سود مرکب افزایش دهد. این در حالی است که تقسیم سود بیشتر به درد کسانی می‌خورد که بخواهند این درآمد اضافی را به نحو دیگری مصرف یا استفاده کنند. در میان گزینه‌های مشابه درآمد ثابت می‌توان به صندوق درآمد ثابت کیان اشاره کرد که تقسیم سود ندارد و در مورد صندوق‌های درآمد ثابت با تقسیم سود نیز می‌توان صندوق ندای ثابت کیان را به عنوان گزینه‌های مناسب سرمایه‌گذاری معرفی کرد.

مجموع ارزش خالص دارایی صندوق های مختلط تا تاریخ 12 اردیبهشت 1402 بالغ بر 64 هزار میلیارد ریال است. ضمنا صندوق های مختلط از نظر نحوه معامله مانند صندوق های درآمد ثابت و صندوق های سهامی به دو دسته تقسیم می‌شوند. برخی از آنها در بورس قابل معامله هستند و به اصطلاح etf هستند و برخی دیگر non-etf یا غیر etf هستند و از طریق بورس معامله نمی‌شوند. دسته دوم را باید با استفاده از دفاتر آن صندوق‌ها و از طریق صدور و ابطال خریداری کرد.

جمع‌بندی

در این مطلب به این که صندوق مختلط چیست اشاره کردیم. صندوق های مختلط در واقع یکی از انواع صندوق های سرمایه گذاری به حساب می‌آیند که به نوعی تلفیقی از صندوق درآمد ثابت و صندوق سهامی محسوب می‌شوند. تفاوت اصلی آنها با سایر صندوق های سرمایه گذاری در آن است که سهمی که می‌توانند به اوراق درآمد ثابت یا سهام تخصیص دهند بالاتر از صندوق‌های درآمد ثابت یا سهامی عادی است. همین موضوع می‌تواند بازدهی و ریسک آنها را تحت تاثیر قرار دهد.