بازده بورس چگونه محاسبه می شود؟

دانستن مقدار عایدی پولی که سرمایه گذاری کرده‌ایم، برای همه ما اهمیت زیادی دارد. این سرمایه گذاری می‌تواند در گزینه‌های مختلفی انجام شده باشد؛ از طلا گرفته تا بورس یا مسکن. از آن‌جایی که سرمایه گذاری در بورس در سال‌های اخیر به زندگی مالی بسیاری از افراد وارد شده است، بررسی و محاسبه بازده بورس نیز اهمیت بیشتری پیدا کرده است. خیلی از ما هر روز پورتفوی شخصی‌مان را مانند کیف پول‌مان مورد بررسی قرار می‌دهیم و انواع سهامی که داریم را بررسی می‌کنیم تا بدانیم که آیا بازدهی داشته است یا خیر؟ اگر این طور است، میزان بازدهی‌مان چه مقدار بوده است؟ برای پاسخ به این سوالات اول با مفهوم بازده بورس آشنا می‌شویم و بعد نحوه محاسبه کردن آن را می‌آموزیم.

بازده بورس چیست؟

هدف اصلی همه ما از سرمایه گذاری در بازارهای مالی کسب بازدهی است. به همین دلیل هم آشنایی با مفهوم بازده بورس برای سرمایه گذاران این بازار مفید است.

بازده بورس اوراق بهادار

بازدهی یک گزینه یا دارایی به معنای میزان افزایش سرمایه اولیه ما در نتیجه رشد قیمت آن دارایی است. این دارایی در بورس، سهام شرکت‌های مختلف است. بنابراین، زمانی که قیمت سهام بالا می‌رود، بازدهی بورس نیز صعودی می‌شود و مثبت است. زمانی هم که بهای سهام موجود در بورس پایین می‌رود، بازدهی بورس نزولی یا منفی خواهد بود. بازده در بورس و به طور کلی در بازارهای دارایی برحسب درصد بیان می‌شود و به معنای آن است که در یک بازه معین زمانی چند درصد به آن دارایی اضافه شده یا کم شده است.

بازده شرکت‌های بورسی

بازده شرکت‌های بورسی و سود ناشی از سرمایه گذاری در آنها تابع عوامل مختلفی است. تعدادی از این عوامل عبارتند از: تورم، میزان فروش و سودآوری شرکت و در نهایت وضعیت کلی صنعتی که شرکت در آن فعالیت می‌کند. این عوامل می‌توانند باعث استقبال خریداران و فعالان بازار از سهام یک شرکت خاص شوند و در نتیجه قیمت آن را بالا ببرند. این افزایش قیمت هم به معنای بازدهی مثبت یک شرکت بورسی است. عکس همین موضوع، یعنی سودآوری پایین یا ریسک‌های خاص در یک شرکت یا صنعت می‌تواند موجب فروش سهام یک شرکت بورسی شود و در نتیجه قیمت سهام آن را کاهش دهد. این افت قیمت به معنای بازدهی منفی آن شرکت بورسی خواهد بود. صرف نظر از این مورد، بازدهی شرکت‌های بورسی از یک طریق دیگر هم به دست می‌آید و آن هم تقسیم سود آن شرکت است. این موضوع معمولا بازدهی شرکت را برای کسی که تا زمان برگزاری مجمع سهام را نگه داشته، افزایش می‌‎دهد.

مفهوم بازده سهام

بازده سهام برای سرمایه گذار به معنی درصد سود یا زیانی است که فرد در یک بازه زمانی معین از افزایش قیمت سهم کسب کرده است. علاوه بر این، مبلغ به دست آمده از تقسیم سود شرکت نیز به آن افزوده می‌شود. در محاسبه بازده سهام علاوه بر سود و بازدهی که از سرمایه گذاری نصیب‌مان می‌شود، هزینه‌هایی هم که در طول سرمایه گذاری کرده‌ایم به حساب می‌آیند. به این ترتیب، می‌توانیم بدانیم با خرید سهام معینی چه مقدار سود یا زیان دیده‌ایم.

هدف محاسبه بازده بورس

هدف مشترک گزارش‌های مالی و حسابداری تقریبا یکسان است. هدف محاسبه بازده سهام نیز بررسی سود سالانه و تغییراتی است که در قیمت سهام اتفاق افتاده است. بعد از بررسی دقیق، میزان افزایش سرمایه و سود سهم از کل رقم حاصل شده کم می‌شود و آن وقت است که نتیجه محاسبه بازده بورس در مورد سهم موردنظر به دست می‌آید. این عدد سود و زیان ما از سرمایه گذاری در بازار سهام را نشان می‌‎دهد. حال این سوال به وجود می‌آید که این محاسبه به چه شکل انجام می‌شود.

بازده سهام و انواع روش‌های محاسبه آن

به طور معمول برای محاسبه بازدهی بورس ابتدا بازده قیمتی و بازده نقدی را به دست می‌آورند و در نهایت از طریق جمع این دو، بازده کل را به دست می‌آورند.

بازده قیمتی

برای محاسبه بازده اوراق بهادار در بورس یا بازده سرمایه از بازده قیمتی هم استفاده می‌شود. در این روش، قیمت خرید را از قیمت فروش کم می‌کنیم و حاصل را بر قیمت خرید تقسیم می‌کنیم. اگر این نسبت را در 100 ضرب کنیم، بازده قیمتی برحسب درصد به دست می‌آید. فرمول این بازده به صورت زیر است:

قیمت خرید / (قیمت خرید – قیمت فروش) = بازده قیمتی

بازده نقدی

همان‌طور که از اسمش پیدا است در این روش سودی که به صورت نقدی در طول دوره سرمایه گذاری به دست فرد می‌رسد، محاسبه می‌شود. اگر بخواهیم با یک مثال توضیح دهیم بهتر است این‌طور تصور کنیم که خانه‌ای را برای سرمایه گذاری خریده‌ایم و آن را به کسی اجاره دهیم. بعد از گذشت یک ماه، آن‌چه که از مستاجر خود می‌گیریم می‌شود بازده نقدی سرمایه گذاری ما. این نوع بازده در مورد کسانی که خودرو یا مغازه‌ای می‌خرند و آن را به شخصی برای کار کردن می‌سپارند هم مصداق دارد. در این روش سر ماه عایدی مشخصی دریافت می‌شود. بازده نقدی با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

قیمت خرید / جریان نقد = بازده نقدی

بازده کل

بازده کل در این نوع سرمایه گذاری از جمع بازده قیمتی و بازده نقدی به دست می‌آید. این مقدار برحسب درصد هم بیان می‌شود.

مثالی برای محاسبه بازده سهام بورسی

فرض کنید در مسیر سرمایه گذاری‌مان در بورس سهم یک شرکت را با قیمت 1000 تومان خریده‌ایم. در پایان دوره یک ساله، قیمت از 1000 تومان به 1300 تومان رسیده و با اضافه شدن سود مجمع عمومی عادی – به عنوان مثال 100 تومان به ازای هر سهم – مجموع فرضی هر سهم می‌شود 1400 تومان. بازده قیمتی در این دوره 100 تومان یا 30 درصد است و بازده کل هر سهم 400 تومان یا 40 درصد است.

بازده بورس در سال 1401

شاخص کل بازار اوراق بهادار در پایان سال 1401 به عدد یک میلیون و 960 هزار و 457 واحد رسید و با توجه به عدد شاخص در پایان سال 1400 می‌توان گفت که رشد 43.39 درصدی را ثبت کرده است. به این معنی که اگر فردی در پایان سال 1400 در بازار اوراق بهادار سرمایه گذاری کرده بود می‌توانست بصورت متوسط 43.38 درصد سود از بورس کسب کند. البته در این بازه زمانی ممکن است برخی از سهام سود بالاتر و برخی دیگر نیز سود کمتری کسب کرده یا حتی با زیان روبرو شده باشند.

بازده بورس در ده سال گذشته

شاخص کل بازار بورس در ده سال گذشته بیش از 2576 درصد سوددهی داشته است. در تاریخ 15 آبان سال 1392 شاخص کل 75 هزار و 868 واحد بوده است و در 15 آبان سال 1402 شاخص کل بازار بورس به 2 میلیون 30 هزار و 871 واحد رسیده است. این مقدار بازدهی در بازه زمانی ده ساله نشان دهنده رشد بسیار خوب و قابل تامل بازار اوراق بهادار است.

بازدهی بورس در بلندمدت

اگر به بازدهی شاخص کل در بازه زمانی بلند مدت نگاهی مختصر بیندازیم متوجه خواهیم شد که این بازار در بلندمدت سود بیشتری نسبت به سایر بازارها کسب کرده است. همانگونه که گفته شد شاخص کل در بازه زمانی ده ساله رشد 2576 درصدی را بدست آورده است.

مروری بر صندوق‌های سهامی

صندوق‌های سرمایه گذاری یک روش سرمایه گذاری غیرمستقیم در بورس هستند. صندوق‌های سهامی بخش اعظم دارایی خود را به خرید سهام اختصاص می‌دهند و بخش کمی را نیز در سایر دارایی‌ها مانند اوراق درآمد ثابت قرار می‌دهند. به دلیل اینکه پورتفوی این صندوق‌ها از سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تشکیل شده است، هنگامی که بازار روند افزایشی داشته باشد قیمت واحد‌های این صندوق‌ها نیز افزایش می‌یابد. با این حال، چون مدیران صندوق‌های سهامی بصورت لحظه‌ای و حرفه‌ای بازار سهام را رصد می‌کنند، سهامی را برای سبد سرمایه گذاری صندوق انتخاب می‌کنند که دارای بنیاد خوب و تکنیکال مناسب باشد. به همین دلیل است که صندوق‌های سهامی معتبر مانند صندوق آهنگ سهام کیان در اکثر مواقع سوددهی بالاتری نسبت به شاخص بازار دارند.

بازده صندوق های سرمایه گذاری سهامی

بازده صندوق‌های سرمایه گذاری در طول زمان بسیار قابل توجه بوده است. نگاهی به صندوق آهنگ سهام کیان نشان می‌دهد از زمان تاریخ تاسیس این صندوق در اوایل بهمن سال 1395 تا 21 آبان 1402 بازدهی آن به 2781 درصد می‌رسد. صندوق آوای سهام کیان نیز از 18 بهمن 1395 تا 21 آبان ماه 1402 بازدهی چشمگیری داشته است. بازدهی این صندوق در این بازه زمانی 4433 درصد بوده است.